phân tích chi tiết bài thơ thưa thầy của hữu thỉnh

Hữu Thỉnh là một nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ông có nhiều tác phẩm nổi tiếng, để lại ấn tượng sâu sắc cho người đọc như “Đường tới trường”, “Sang thu”… Trong đó, bài thơ “Thưa thầy” được sáng tác năm 1975 đã thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với những người lái xe Trường Sơn. Bài thơ còn mang ý nghĩa nhân văn cao cả về tình đồng chí, sự hi sinh anh dũng của các chiến sĩ trên tuyến đường Trường Sơn.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh chiếc xe không kính bị bom đạn làm vỡ tan tành nhưng vẫn băng ra tiền tuyến:
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi
Hình ảnh chiếc xe không kính gợi nhớ đến những chiếc xe thời kháng chiến chống Pháp. Đó là những chiếc xe vận tải chở hàng hóa, lương thực ra mặt trận. Những chiếc xe ấy đã trở thành biểu tượng cho tinh thần quả cảm, hiên ngang của những người lính lái xe. Họ sẵn sàng đối diện với hiểm nguy, khó khăn mà không hề run sợ.
Những câu thơ tiếp theo nói lên tư thế ung dung, hiên ngang của người lính lái xe:
Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng
Từ láy “ung dung” kết hợp với nhịp thơ 2/2 đã diễn tả tư thế thoải mái, bình tĩnh của người lính khi điều khiển chiếc xe không kính. Trước mắt họ là bao nhiêu khó khăn, thử thách nhưng họ vẫn giữ vững tay lái, hướng về phía trước. Hình ảnh “nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng” thể hiện thái độ lạc quan, tin tưởng vào tương lai tươi sáng. Dù con đường phía trước còn nhiều gian nan, vất vả nhưng họ vẫn luôn tin tưởng vào ngày mai thắng lợi.
Người lính lái xe đã vượt qua mọi khó khăn, thử thách bằng tinh thần lạc quan, yêu đời:
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa, như ùa vào buồng lái
Gió, con đường, sao trời, cánh chim đều là những hình ảnh đẹp của thiên nhiên. Người lính lái xe đã nhìn thấy chúng qua cửa sổ chiếc xe không kính. Gió thổi mạnh khiến mắt đắng, con đường chạy thẳng vào tim, sao trời và cánh chim như sa, như ùa vào buồng lái. Tất cả những hình ảnh ấy đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ. Người lính lái xe đã cảm nhận thiên nhiên bằng tất cả tâm hồn mình. Họ đã vượt qua mọi khó khăn, thử thách bằng tinh thần lạc quan, yêu đời.
Cuối cùng, người lính lái xe đã gặp nhau trong một hoàn cảnh đặc biệt:
Không có kính, ừ thì có bụi
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha!
Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi!
Hai khổ thơ cuối sử dụng biện pháp nghệ thuật tăng cấp nhằm nhấn mạnh những khó khăn, thử thách mà người lính lái xe phải đối mặt. Bụi phun tóc trắng như người già, mưa tuôn mưa xối như ngoài trời. Nhưng họ vẫn không nản chí, vẫn kiên cường lái xe vượt qua mọi khó khăn. Họ coi thường gian khổ, xem thường cái chết, chỉ quyết tâm tiến về phía trước.
Khổ thơ cuối cùng là lời hứa hẹn của người lính lái xe:
Gặp bạn bè suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi, trời xanh thêm.
Họ gặp nhau ở dọc đường đi tới, bắt tay qua cửa kính vỡ rồi. Bếp Hoàng Cầm, võng mắc chông chênh là những hình ảnh quen thuộc của người lính trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Họ sống thiếu thốn về vật chất nhưng giàu tình cảm. Họ coi nhau như anh em ruột thịt, chung bát đũa, chung mâm cơm. Tình đồng chí, đồng đội đã giúp họ vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
Kết thúc bài thơ là hình ảnh “lại đi, lại đi, trời xanh thêm”. Đây là một hình ảnh đẹp, giàu ý nghĩa. Nó thể hiện niềm tin tưởng, lạc quan của người lính vào tương lai tươi sáng. Họ sẽ tiếp tục hành quân, tiến về phía trước, chinh phục bầu trời xanh.
Bài thơ “Thưa thầy” của Hữu Thỉnh đã khắc họa thành công hình ảnh người lính lái xe Trường Sơn. Họ là những con người gan dạ, kiên cường, lạc quan, yêu đời. Họ đã góp phần quan trọng vào chiến thắng vẻ vang của dân tộc.