Viết bài văn nghị luận so sánh , đánh giá tác phẩm tắt đèn và chí phèo

Trong văn học hiện thực Việt Nam giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám 1945, nhiều tác phẩm đã ghi dấu ấn mạnh mẽ bởi sự phản ánh chân thực số phận bi thảm của người nông dân dưới ách áp bức phong kiến – thực dân. Trong số đó, Tắt đèn của Ngô Tất Tố và Chí Phèo của Nam Cao là hai tác phẩm tiêu biểu, cùng viết về người nông dân nhưng lại thể hiện ở những chiều kích khác nhau. So sánh hai tác phẩm giúp ta thấy rõ bước phát triển về tư tưởng và nghệ thuật của văn học hiện thực phê phán.

Trước hết, cả hai tác phẩm đều có điểm chung là tố cáo xã hội phong kiến thối nát và cảm thông với số phận bi kịch của người nông dân. Trong Tắt đèn, Ngô Tất Tố phơi bày sự tàn nhẫn của bộ máy sưu thuế qua cảnh chị Dậu phải bán con, bán chó, bán sữa để nộp sưu. Trong Chí Phèo, Nam Cao vạch trần bản chất độc ác của cường hào, địa chủ như Bá Kiến – kẻ đã đẩy Chí từ một anh nông dân lương thiện thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Cả hai đều hướng ngòi bút đến việc tố cáo bất công xã hội và bày tỏ niềm thương xót với người nông dân nghèo.

Tuy nhiên, hai tác phẩm cũng có những khác biệt quan trọng.

Ở Tắt đèn, Ngô Tất Tố nhìn người nông dân từ phương diện “nạn nhân của sưu thuế” với hình tượng chị Dậu – người phụ nữ giàu đức hy sinh, thương chồng thương con, dũng cảm chống lại cường quyền khi bị dồn vào bước đường cùng. Ngòi bút của Ngô Tất Tố tuy hiện thực sắc bén nhưng vẫn nghiêng về thiên hướng lãng mạn hóa phẩm chất người nông dân: chị Dậu hiện lên như một biểu tượng của tình thương và sức sống.

Ngược lại, Chí Phèo của Nam Cao đã đi sâu hơn vào bi kịch nhân sinh và bi kịch tinh thần của người nông dân. Nếu chị Dậu bị đẩy đến đường cùng về vật chất thì Chí Phèo bị cướp mất quyền làm người, biến thành “con quỷ dữ của làng Vũ Đại”. Nghệ thuật của Nam Cao cũng mới mẻ hơn: nhân vật được khắc họa với chiều sâu tâm lí phức tạp, đi từ những tiếng chửi, những cơn say triền miên đến khát vọng được sống lương thiện khi gặp Thị Nở. Bi kịch của Chí Phèo không chỉ là đói nghèo mà còn là sự tha hóa và sự phủ nhận quyền được làm người.

Từ đó, có thể thấy: Tắt đèn tiêu biểu cho giai đoạn đầu của văn học hiện thực phê phán – phản ánh sự áp bức vật chất, đồng thời khẳng định sức sống và phẩm chất tốt đẹp của người nông dân. Còn Chí Phèo là đỉnh cao của văn học hiện thực phê phán giai đoạn sau – đi sâu phân tích bi kịch tinh thần, khát vọng và nỗi đau bị cự tuyệt quyền làm người.

Cả Ngô Tất Tố và Nam Cao đều xứng đáng là những cây bút lớn, đã để lại tác phẩm bất hủ, góp phần làm giàu thêm giá trị nhân đạo và hiện thực của văn học dân tộc. Nếu Tắt đèn giúp ta căm phẫn trước sự tàn bạo của xã hội và thêm trân trọng vẻ đẹp của người nông dân thì Chí Phèo lại để lại nỗi ám ảnh sâu sắc về bi kịch con người và khát vọng nhân bản. Hai tác phẩm như hai nấc thang liền mạch, cùng khắc họa số phận nông dân nhưng ở những tầng sâu khác nhau, cùng khẳng định tinh thần nhân đạo lớn lao của văn học Việt Nam trước Cách mạng.