Nguyễn Minh Châu là nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam thời kì sau năm 1875. Ông có rất nhiều tác phẩm hay để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Trong đó, “Bến quê” là một tác phẩm như thế.
Truyện ngắn Bến quê được in trong tập truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu xuất bản năm 1985. Truyện ngắn này thể hiện những suy ngẫm của nhà văn về con người, cuộc đời xen lẫn những niềm vui, nỗi buồn, hạnh phúc và cả bất hạnh trong cuộc đời của một con người. Nhân vật chính của truyện là Nhĩ đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó quên.
Nhĩ là một con người từng đi khắp mọi nơi trên trái đất nhưng đến cuối đời anh lại phải sống gắn bó với giường bệnh. Anh cảm thấy thật bất lực khi không thể tự mình dịch chuyển dù chỉ là “đôi chút trên chiếc chăn bố”. Chính vào lúc ấy, anh nhận ra vẻ đẹp lạ lùng của bãi bồi bên kia sông ngay phía trước cửa sổ nhà anh mà toàn bộ đường nét, màu sắc, ánh sáng đều rất mới mẻ, đầy sức hấp dẫn đối với anh. Anh phát hiện ra vẻ đẹp ấy cũng đúng vào lúc anh không còn cơ hội nào đặt chân lên mảnh đất thân thương ấy nữa. Cảnh vật bên kia sông ngay phía dưới cửa sổ nhà mình hiện lên thật rõ nét trong tâm trí của Nhĩ. Đó là một ngày thu êm ả, trời xanh ngắt, ở đâu đó có tiếng chim hót, một vài đứa trẻ đang tụ tập đá bóng,… Tất cả những hình ảnh ấy gợi nên vẻ đẹp gần gũi, bình dị, thân thuộc của quê hương. Không chỉ vậy, cảnh bãi bồi còn mang ý nghĩa biểu tượng cho những giá trị cao quý, thiêng liêng trong cuộc sống của mỗi người. Với Nhĩ, nó trở thành điểm tựa tinh thần nâng đỡ anh, cứu anh thoát khỏi bờ vực của sự tuyệt vọng.
Câu chuyện không chỉ dừng lại ở đó, qua nhân vật Nhĩ, tác giả muốn gửi gắm những suy nghĩ có tính chất chiêm nghiệm về con người và cuộc đời. Trước hết, ông nhận ra rằng con người trong cuộc sống thường bị chi phối bởi những giá trị vật chất tầm thường mà bỏ lỡ hoặc coi nhẹ những giá trị đích thực, vốn vô cùng giản dị nhưng lại nằm ngay trong tầm tay. Nhĩ đã từng đi khắp mọi nơi trên trái đất, nhưng đến giây phút quan trọng nhất thì anh lại không thể tự mình dịch chuyển dù chỉ là đôi chút trên chiếc chăn bố. Anh đã nhờ cậu con trai thay mình đi sang bên kia sông, đặt chân lên bãi phù sa màu mỡ. Nhưng rồi cậu bé lại mải chơi và có thể sẽ làm hỏng chuyến đi của mình. Lúc này, Nhĩ không còn đủ sức để tự mình thực hiện điều đó. Anh đã phải nhờ cậy người hàng xóm - một việc mà suốt đời Nhĩ chưa bao giờ phải làm. Qua câu chuyện này, tác giả muốn gửi gắm tới bạn đọc một thông điệp: Con người cần biết nhìn xa trông rộng, đừng quá chú tâm vào công việc và cuộc sống mưu sinh thường nhật mà bỏ lỡ những giá trị đích thực và vô cùng quý giá của gia đình, quê hương.
Qua nhân vật Nhĩ, tác giả còn muốn gửi gắm những suy tư về cuộc đời và con người. Cuộc sống và số phận con người chứa đựng những điều bất thường, ngẫu nhiên, vượt ra ngoài những dự định và ước muốn, những hiểu biết và mong muốn của họ. Nhĩ từng đi khắp mọi nơi trên trái đất, nhưng đến tận giây phút quan trọng nhất của cuộc đời, anh lại không thể tự mình dịch chuyển dù chỉ là đôi chút trên chiếc chăn bố. Sự phi lý của cuộc đời nằm ở chỗ đó. Nó khiến cho Nhĩ cảm thấy bất lực và đau đớn. Anh đã phải nhờ đứa con trai thay mình đi sang bên kia sông, đặt chân lên bãi phù sa màu mỡ. Nhưng rồi cậu bé lại mải chơi và có thể sẽ làm hỏng chuyến đi của cha. Lúc này, Nhĩ không còn đủ sức để tự mình thực hiện điều đó. Anh đã phải nhờ cậy người hàng xóm - một việc mà suốt đời Nhĩ chưa bao giờ phải làm. Qua câu chuyện này, tác giả muốn gửi gắm tới bạn đọc một thông điệp: Con người cần biết nhìn xa trông rộng, đừng quá chú tâm vào công việc và cuộc sống mưu sinh thường nhật mà bỏ lỡ những giá trị đích thực và vô cùng quý giá của gia đình, quê hương.