Nguyễn Trung Thành là nhà văn có sở trường viết về đề tài Tây Nguyên, ông đã để lại nhiều tác phẩm xuất sắc trong đó phải kể đến truyện ngắn Rừng xà nu. Tác phẩm được sáng tác năm 1965, đây là giai đoạn cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân ta đang diễn ra ác liệt, lúc này miền Bắc đang bước vào sản xuất và chiến đấu. Truyện ngắn Rừng xà nu ca ngợi tinh thần yêu nước, trung thành cách mạng của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên.
Tác phẩm mở đầu bằng hình ảnh rừng xà nu quanh làng Xô Man của người Strá, một rừng xà nu bất chấp đạn bom đang vươn mình lên trên bazan đất đỏ như những thân người sứt sát nhưng đầu tóc bung ra như những ngọn đuốc khổng lồ. Hình ảnh rừng xà nu hiện lên đẹp đẽ, ấn tượng với hai nét phong cách: bi tráng và lãng mạn. Cây xà nu mang tính biểu tượng cho con người Tây Nguyên, đau thương nhưng không bao giờ chịu khuất phục.
Câu chuyện xoay quanh nhân vật chính là Tnú - một người con trai của dân làng Xô Man, anh bị giặc bắt từ nhỏ khi đang đi trồng cây xà nu ở đồi Xà Lùn. Sau ba năm bị bắt giam cầm, tra tấn dã man, Tnú vượt ngục trở về làng thì biết tin cả làng Xô Man của mình tham gia cách mạng, cụ Mết và Dít tiễn anh vào căn cứ để học chữ, học võ nghệ để sau này trở về lãnh đạo dân làng đánh giặc. Bọn giặc kéo tới lùng sục khắp làng, mẹ con Mai bị chúng bắn chết, Tnú chứng kiến cảnh chúng dùng roi sắt quật vào người Mai cho đến chết rồi sau đó giết luôn đứa con của cô. Tnú xông ra cứu vợ con cũng bị bọn lính đánh đập dã man, lưng anh ngang dọc vết dao chém của lũ giặc tàn bạo.
Sau khi học xong, Tnú trở về lãnh đạo dân làng chuẩn bị vũ khí chờ thời cơ khởi nghĩa, tuy nhiên đêm ấy, bọn giặc ập vào làng truy quét, cụ Mết cùng thanh niên trốn vào rừng còn Tnú và Dít chặn hậu, Tnú bị bắt còn Dít bị chúng bắn trọng thương. Bọn giặc bắt vợ con Tnú lên đồn lấy cung, chúng đổ dầu xăng lên người Mai và thằng bé con anh rồi đốt khiến họ cháy bùng bùng trong ngọn lửa. Chứng kiến cảnh tượng ấy, Tnú không thể kìm nén cảm xúc mà lao vào giữa đám giặc nhưng anh bị chúng bắt trói, tẩm dầu xăng vào người rồi châm lửa. Trong giây phút đứng giữa sự sống cái chết, Tnú nhớ về lời dạy của anh Quyết “Người cộng sản không thèm kêu van…” nên anh quyết định cắn đứt cổ tay hòng thoát khỏi dây trói. Khi tiếng thét báo hiệu giờ khởi nghĩa vang lên, Tnú phá vòng vây chạy về, anh thấy xác bọn giặc nằm ngổn ngang trên mặt đất, cụ Mết và thanh niên làng đã sẵn sàng chiến đấu.
Hình ảnh rừng xà nu gắn liền với cuộc đời và số phận của người dân làng Xô Man, nó đại diện cho khát vọng tự do, ước mơ chính đáng của con người nơi đây. Nguyễn Trung Thành đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật độc đáo, xây dựng thành công hình tượng cây xà nu với vẻ đẹp bi tráng, lãng mạn.