Viết báo cáo nghiên cứu về vấn đề văn học hiện đại. Về tác phẩm chí phèo lão hạc tắt đèn

Nam Cao là một trong những cây bút xuất sắc nhất của trào lưu hiện thực phê phán giai đoạn 1930 – 1945. Tác phẩm “Chí Phèo” là một kiệt tác của Nam Cao và cũng là một trong những tác phẩm giá trị nhất của văn học Việt Nam hiện đại. Nó đã để lại nhiều ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc.
Tác giả đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật Chí Phèo, một nông dân lương thiện bị tha hóa trước sự tàn bạo của xã hội thực dân nửa phong kiến. Qua đó nhà văn tố cáo cái xã hội phi nhân tính, đồng thời khẳng định niềm tin về bản chất lương thiện của người nông dân.
Trước khi vào làng Vũ Đại Chí Phèo là một thanh niên hiền lành nhưng bị bà ba vợ Bá Kiến bắt làm thứ để cho chồng thỏa mãn dục vọng. Chí Phèo bị đẩy vào tù, sau bảy tám năm ra tù hắn trở thành một con quỷ dữ khiến cả làng sợ hãi. Hắn trở thành tay sai đắc lực cho Bá Kiến đi đâm thuê chém mướn, gây gổ cướp giật để có tiền uống rượu. Cuộc đời hắn chìm trong cơn say triền miên.
Hắn không biết bao nhiêu lần ngồi trong nhà tù, cũng chẳng biết bao nhiêu lần ăn trong các bãi bùn máu và nước mắt của người nông dân lương thiện. Từ một anh canh điền hiền như đất, chỉ vì bà Ba mà hắn phải đi ở tù. Cái nhà tù thực dân đã biến Chí từ một anh nông dân hiền lành, thật thà trở thành một tên lưu manh hung tợn.
Từ một chàng trai khỏe mạnh, chăm chỉ, lương thiện, giờ đây trông hắn như một thằng săng đá, một thằng đầu bò. Sự tha hóa ấy được thể hiện rõ nét qua lời giới thiệu của tác giả ngay từ đầu truyện ngắn: “hắn về hôm trước, hôm sau đã thấy ngồi ở chợ uống rượu với thịt chó suốt từ trưa đến xế chiều”. Và cứ thế, cuộc sống của hắn ngày nào cũng vậy, hắn ăn trong lúc say, ngủ dỳ bên gốc chuối, bát cháo hành của thị Nở đánh thức hắn dậy khỏi vũng bùn tăm tối. Bát cháo hành của Thị Nở cùng tình cảm chân thành của nàng đã mở đường cho hắn trở về với cuộc sống lương thiện.
Bát cháo hành là một chi tiết nghệ thuật giàu ý nghĩa nó vừa biểu hiện tình yêu thương chân thành của Thị Nở dành cho Chí Phèo, vừa thể hiện tâm trạng tỉnh táo của Chí Phèo sau trận ốm. Hơn nữa, nó còn là liều thuốc giải cảm, giải rượu và giải thoát cho Chí Phèo. Chính vì vậy, đây chính là một chi tiết đắt giá góp phần thúc đẩy diễn biến cốt truyện phát triển theo hướng tích cực.
Sau khi gặp Thị Nở, Chí Phèo dần thay đổi. Hắn nhận thức được âm thanh cuộc sống, phân biệt được tiếng chim hót, tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá và hắn còn nhớ về một ước mơ rất đẹp “có một gia đình nho nhỏ, chống cuốc mưu sinh, rồi con đàn cháu đống….”. Đó là bản chất tốt đẹp của người lao động mà Chí Phèo luôn giữ trong sâu thẳm đáy tâm hồn. Nhưng bây giờ muốn trở lại làm người lương thiện thì rất khó bởi tất cả con đường trở về đều đóng sập trước mặt hắn.
Đoạn văn miêu tả tâm trạng Chí Phèo sau khi gặp Thị Nở chứng tỏ Nam Cao xứng đáng bậc thầy về phân tích tâm lí nhân vật. Nhà văn đã miêu tả được những diễn biến tâm lí hết sức phức tạp của một kẻ say rượu chuyên nghiệp. Tâm lí nhân vật được miêu tả chi tiết, tỉ mỉ, linh hoạt.
Khi bị Thị Nở từ chối, Chí Phèo vô cùng đau khổ, thất vọng, hắn cầm dao đến nhà Bá Kiến đòi lương thiện. Lời nói độc thoại nội tâm của Chí Phèo khi đứng trước Bá Kiến chứa đầy sự căm phẫn, oán hận: “Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những vết mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là người lương thiện nữa. Biết không! Chỉ có một cách… biết không!... Chỉ còn một cách là … cái này! Biết không!…”
Những câu hỏi, những lời nói đan xen nhau thể hiện sự giằng xé dữ dội trong tâm hồn của Chí Phèo. Trong thâm tâm hắn vẫn khao khát được làm người lương thiện, mong muốn quay trở về với cuộc sống bình thường nên hắn mới đặt ra những câu hỏi như vậy. Câu trả lời của Chí Phèo “Chỉ còn một cách như thế!” thể hiện thái độ dứt khoát, quyết tâm cao độ muốn được làm người lương thiện của mình.
Cuối cùng, Chí Phèo chọn cái chết để kết liễu cuộc đời của một con quỷ dữ. Cái chết ấy là bằng chứng cho sự hồi sinh của Chí Phèo, hồi sinh để trở về làm người lương thiện. Đây là cái chết bi thảm của một con người muốn được sống lương thiện nhưng không được xã hội loài người chấp nhận.
Qua việc khắc họa nhân vật Chí Phèo, Nam Cao đã bày tỏ niềm cảm thông sâu sắc đối với số phận con người trong xã hội cũ. Đồng thời ông lên án xã hội thực dân phong kiến đã đẩy người nông dân vào bước đường cùng.