NGƯỜI BẠN TRẺ - Thạch Lam - (Lược phần đầu: Nhân vật “tôi” – tên Bình có một người bạn cũ tên là Bào. Gặp lại nhau sau hơn 7, 8 năm xa cách, hai người đứng trò chuyện với nhau. Bình hỏi về tình hình củ...

Nguyễn Nhật Minh

Trong truyện ngắn "Người bạn trẻ", Thạch Lam đã kể một câu chuyện cảm động về tình bạn và sự khốn khó của một người trẻ bị xã hội hắt hủi. Qua đó, tác phẩm không chỉ lột tả chân thực bức tranh xã hội đầy bất công trong thời kỳ thuộc địa, mà còn khắc họa rõ nét những giá trị nhân văn về tình cảm con người và nỗi đau thầm lặng của một thế hệ thanh niên đầy tiềm năng nhưng bị đè nặng bởi những gánh nặng gia đình và xã hội. Trước tiên, về câu chuyện, "Người bạn trẻ" kể về Bình, nhân vật “tôi”, gặp lại người bạn cũ tên là Bào sau nhiều năm xa cách. Bào từng là một học sinh sáng giá nhưng cuộc đời anh đã rẽ sang hướng khác vì bị đuổi học do để tang một nhà chí sĩ yêu nước. Sau khi bị đuổi, Bào không tìm được việc làm, phải đối mặt với sự khắc nghiệt từ gia đình, đặc biệt là từ cha mình, cũng như từ xã hội. Sau nhiều tháng thất bại trong việc tìm kiếm cơ hội, anh dần rơi vào sự tuyệt vọng và cuối cùng tự tử trong nỗi cô đơn, bất lực. Cái chết của Bào mang đến một sự xúc động mạnh mẽ cho Bình, người vẫn luôn dành tình cảm và sự thương tiếc cho người bạn cũ. Điểm sáng trong câu chuyện này chính là cách Thạch Lam sử dụng điểm nhìn và lời kể từ nhân vật "tôi" – Bình. Với góc nhìn từ người kể chuyện thứ nhất, tác giả tạo ra một không gian đầy tính cá nhân, riêng tư và cảm xúc. Nhờ đó, câu chuyện không chỉ mang đến những sự kiện mà còn khắc họa sâu sắc những suy nghĩ, tâm trạng và cảm xúc của Bình khi chứng kiến sự sa sút của người bạn thân. Bình không chỉ đóng vai trò là người kể chuyện mà còn là người đồng cảm với Bào, người chứng kiến sự bi kịch của anh từ những ngày còn khỏe mạnh cho đến lúc anh ốm đau, tuyệt vọng. Thông qua những lời đối thoại giữa Bình và Bào, người đọc có thể cảm nhận rõ nỗi đau của một người trẻ khi bị xã hội ruồng bỏ, cũng như sự bế tắc trong cuộc sống không có lối thoát. Điểm nhìn của Bình, một người ngoài cuộc nhưng đầy cảm xúc, cho phép người đọc thấy được nỗi đau và sự chán chường của Bào từ một khoảng cách an toàn. Cũng qua đó, Thạch Lam tạo ra sự tương phản giữa sự ngây thơ, đáng yêu của Bào thời trẻ và sự héo mòn, tuyệt vọng của anh khi trưởng thành. Câu chuyện về Bào không chỉ là câu chuyện cá nhân mà còn là hình ảnh tiêu biểu cho một thế hệ thanh niên trong xã hội Việt Nam thời thuộc địa. Những thanh niên này không chỉ bị bóp nghẹt bởi những chuẩn mực xã hội mà còn bởi sự khắc nghiệt của cuộc sống. Thạch Lam đã khéo léo lồng ghép những vấn đề xã hội vào từng chi tiết nhỏ như cảnh Bào đi tìm việc khắp nơi nhưng luôn bị từ chối, cảnh anh bị muỗi đốt mà không có màn để ngủ, hay cảnh anh phải đi bộ về nhà vì không còn tiền đi xe điện. Những chi tiết đó làm nổi bật sự cùng quẫn của một người trẻ trong xã hội bế tắc, một xã hội không dành cơ hội cho những người bị ruồng bỏ. Một điểm đáng chú ý nữa trong câu chuyện là sự miêu tả tinh tế của Thạch Lam về tâm lý và cảm xúc của các nhân vật. Bào từ một người trẻ trung, đầy hy vọng đã dần biến thành một con người gầy guộc, mệt mỏi và cuối cùng là người từ bỏ cuộc sống. Sự thay đổi này không được miêu tả quá phô trương hay bi lụy mà rất nhẹ nhàng, kín đáo nhưng vẫn đủ để người đọc cảm nhận được nỗi đau sâu sắc. Ngược lại, Bình, người bạn còn lại, vẫn giữ được lòng trắc ẩn và sự quan tâm đối với Bào cho đến những giây phút cuối cùng. Tuy nhiên, điều này cũng phản ánh sự bất lực của Bình trước bi kịch của bạn mình – anh không thể làm gì hơn ngoài việc lặng lẽ tiễn Bào về quê trong một chiếc xe tay đầy bụi bặm. Sự thành công của truyện ngắn này nằm ở chỗ Thạch Lam không chỉ tạo ra một câu chuyện về tình bạn mà còn là câu chuyện về nỗi đau của một lớp người trẻ trong xã hội bế tắc. Thông qua câu chuyện của Bào, Thạch Lam đã truyền tải một thông điệp nhân văn sâu sắc về sự cảm thông, tình bạn và trách nhiệm xã hội đối với thế hệ trẻ. Cái chết của Bào là lời cảnh tỉnh về sự lạnh lùng của xã hội đối với những người gặp khó khăn, đồng thời cũng là tiếng kêu cứu cho những người trẻ tuổi đang bị áp lực gia đình, xã hội đè nặng. Tóm lại, "Người bạn trẻ" là một câu chuyện xúc động về tình bạn và bi kịch của một người trẻ trong xã hội thời thuộc địa. Với điểm nhìn từ nhân vật "tôi", Thạch Lam đã khéo léo khắc họa những tâm tư, tình cảm và nỗi đau của các nhân vật, đồng thời truyền tải một thông điệp nhân văn sâu sắc về tình cảm con người và trách nhiệm xã hội. Truyện không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một tiếng nói cảm thông cho những người trẻ bị xã hội lãng quên và bỏ rơi.