Cơ chế và quy trình của tương tác giữa các allele thuộc các gene khác nhau ( tương tác gián tiếp, tương tác cộng gộp, tương tác át chế )

Apple_IqDEEygi6cgojTwfFGMGRQjcjcv2

1. Tương tác gián tiếp (Epistasis):

• Định nghĩa: Tương tác gián tiếp là hiện tượng khi một gene tại một locus có thể ảnh hưởng hoặc thay đổi biểu hiện của một gene tại locus khác.
• Ví dụ: Ở một loài động vật, gene A quy định màu sắc của lông, nhưng gene B có thể "điều khiển" hoặc "lấn át" gene A, làm cho màu sắc không được biểu hiện. Ví dụ, gene B có thể làm cho lông trở nên trắng, bất kể gene A quy định màu gì.
• Cơ chế: Các gene không hoạt động một cách độc lập mà có thể phối hợp với nhau để điều chỉnh các đặc điểm.

2. Tương tác cộng gộp (Additive interaction):

• Định nghĩa: Tương tác cộng gộp là hiện tượng khi các allele của các gene khác nhau cùng đóng góp vào biểu hiện của một tính trạng theo một cách cộng dồn.
• Ví dụ: Chiều cao ở con người là kết quả của tương tác cộng gộp, nơi nhiều gene khác nhau cùng tham gia và đóng góp một phần vào chiều cao tổng thể.
• Cơ chế: Mỗi gene tham gia đóng góp một phần tương ứng với khả năng biểu hiện của mình và không gene nào "lấn át" gene khác.

3. Tương tác át chế (Dominance suppression):

• Định nghĩa: Tương tác át chế xảy ra khi một allele tại một locus ngăn cản sự biểu hiện của allele tại một locus khác.
• Ví dụ: Ở hoa đậu Hà Lan, gene quy định màu tím có thể bị át chế bởi một gene khác, làm cho hoa có màu trắng thay vì màu tím.
• Cơ chế: Allele ở locus át chế sẽ "kiểm soát" hoặc "áp đảo" hoạt động của allele khác, khiến tính trạng của allele kia không thể biểu hiện.

Tương tác giữa các allele thuộc các gene khác nhau có thể diễn ra theo các cơ chế và quy trình sau:

1. **Tương tác gián tiếp**: Trong trường hợp này, sản phẩm của các allele thuộc các gene khác nhau không tương tác trực tiếp với nhau mà tham gia vào một chuỗi phản ứng chuyển hóa. Các gene không allele tạo ra các sản phẩm khác nhau, và các sản phẩm này tương tác gián tiếp để tạo ra sản phẩm cuối cùng. Ví dụ, trong một con đường chuyển hóa, các enzyme do các gene khác nhau mã hóa có thể xúc tác cho các phản ứng khác nhau, dẫn đến việc tạo ra sản phẩm quy định tính trạng.

2. **Tương tác cộng gộp**: Đây là hiện tượng khi có hai hay nhiều locus gene tương tác với nhau, mỗi allele trội đều góp phần làm tăng sự biểu hiện của kiểu hình. Mỗi allele trội của một gene quy định một "đơn vị" nhỏ sản phẩm, và sự kết hợp của nhiều allele trội từ các gene khác nhau sẽ tạo ra kiểu hình chung. Tỷ lệ kiểu hình trong trường hợp này thường là 9:3:3:1 hoặc 15:1, tùy thuộc vào số lượng gene tham gia.

3. **Tương tác át chế**: Đây là hiện tượng trong đó một gene kìm hãm sự biểu hiện của một gene khác không allele với nó. Tương tác này có thể xảy ra giữa các gene không alen, và gene át chế có thể là trội hoặc lặn. Ví dụ, trong di truyền màu sắc lông ở chuột, một allele có thể kìm hãm sự biểu hiện của allele khác, dẫn đến sự phân ly kiểu hình không theo tỷ lệ Mendel truyền thống.

Tóm lại, các cơ chế tương tác giữa các allele thuộc các gene khác nhau có thể rất đa dạng và phức tạp, ảnh hưởng đến sự biểu hiện của các tính trạng trong sinh vật.