Phân tích bài thơ Những ngọn gió đồng của Bình Nguyên

Bình Nguyên là một trong những cây bút trẻ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện nay. Thơ anh mang đậm hơi thở cuộc sống với những hình ảnh mộc mạc, giản dị và gần gũi. Bài thơ “Những ngọn gió đồng” được trích trong tập thơ cùng tên xuất bản năm 2016 đã thể hiện rõ phong cách sáng tác đó.
Ngay từ nhan đề bài thơ, Bình Nguyên đã gợi ra không gian làng quê yên ả, thanh bình. Hình ảnh những cơn gió quen thuộc được tác giả miêu tả qua các trạng thái khác nhau:
“gió thổi một thổi đôi
thổi như dắt tôi đi
giữa những bầy gió chạy
tôi đông cứng gió thổi tôi mềm lại
để như sông dào dạt…”
Gió vốn là một hiện tượng của thiên nhiên, nó vô tri vô giác nhưng dưới cái nhìn tinh tế của người nghệ sĩ, ngọn gió trở nên có hồn hơn, sinh động hơn. Gió thổi một rồi gió lại thổi thêm gió đôi, từng đợt gió nối tiếp nhau như đang dẫn dắt nhân vật trữ tình đi khắp mọi nơi. Từ láy “đông cứng”, “mềm lại” kết hợp với động từ “để” đã diễn tả sự thay đổi trạng thái của con người trước sức mạnh của gió. Con người cũng như ngọn gió, cũng biết lạnh, biết nóng, biết mềm yếu và cũng biết mạnh mẽ.
Từ không gian làng quê quen thuộc, nhân vật trữ tình hướng tầm mắt ra xa hơn, phóng tầm mắt ra bầu trời cao rộng:
“gió thổi tôi về phía ruộng đồng
tôi trở về gặp buổi chiều mẹ
vục bóng vào sông gió thổi áo nâu mềm lại
ngày muối mặn thổi buốt tháng năm
thổi tràn ký ức
thổi mát những đau buồn còn nằm khuất đâu đây
những vạt cỏ vơi hương
gió thổi lại đầy
ôi mùi hương của cỏ gầy
tinh khiết đời đất cát lên hương
từ đất cát nên mới thơm chân thật đến ngọt ngào.”
Câu thơ “gió thổi tôi về phía ruộng đồng/ tôi trở về gặp buổi chiều mẹ” đã thể hiện tấm lòng yêu mến quê hương tha thiết của nhân vật trữ tình. Anh luôn nhớ về quê hương mỗi khi đi xa, nỗi nhớ ấy được gửi gắm qua ngọn gió thân thuộc. Hình ảnh người mẹ tần tảo sớm hôm được khắc họa qua động từ “vục”. Người mẹ đã vất vả cả một đời lo lắng cho con cái, hình ảnh ấy khiến nhiều người cảm thấy xúc động.
Bằng sự quan sát tinh tế và khả năng liên tưởng độc đáo, Bình Nguyên đã vẽ nên bức tranh làng quê tươi đẹp thông qua việc miêu tả ngọn gió:
“thổi tràn ký ức
thổi mát những đau buồn còn nằm khuất đâu đây”
Ký ức là những kỉ niệm đẹp đẽ của tác giả ở quê hương, đó có thể là những lần cùng bạn bè thả diều trên cánh đồng, cũng có thể là những lần trốn bố mẹ đi chơi. Ký ức gắn liền với những niềm vui nho nhỏ, những điều hạnh phúc giản đơn mà bất cứ đứa trẻ nào cũng từng trải qua.
Hai câu thơ cuối sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời. Mùi hương của cỏ bay theo ngọn gió, lan tỏa khắp không gian, đó là mùi hương của quê hương, của đất mẹ hiền hòa, bao dung.
Có thể nói, bài thơ “Những ngọn gió đồng” đã khơi gợi trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết. Bằng ngòi bút tài hoa cùng tâm hồn nhạy cảm, Bình Nguyên đã đem đến cho thơ ca dân tộc một làn gió mới.