Huy Cận là nhà thơ nổi tiếng và có nhiều đóng góp lớn lao đối với nền thi ca Việt Nam hiện đại. Ông đã sáng tác rất nhiều các tác phẩm hay, giàu giá trị nội dung và nghệ thuật. Trong đó, "Mưa" là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của ông. Bài thơ được trích trong tập Lửa Thiêng - đây là tập thơ đầu tiên đánh dấu sự xuất hiện của phong trào Thơ Mới trên thi đàn văn học Việt Nam. Tác phẩm thể hiện nỗi nhớ quê hương da diết của người con xa quê khi đứng trước cảnh mưa xuân ở quê nhà.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh cơn mưa xuân bất chợt:
"Đã nghe trời rộng nhớ sàng
Gió thổi đầy màng loảng xoảng mưa rơi"
Cơn mưa xuân đến thật bất ngờ khiến cho mọi thứ trở nên ngỡ ngàng. Từ "nghe" được sử dụng thật độc đáo, nó diễn tả cảm giác của con người khi đón nhận cơn mưa. Đó là cảm giác ngỡ ngàng, ngạc nhiên xen lẫn chút vui mừng, hân hoan. Cơn mưa ấy làm cho đất trời trở nên rộng rãi hơn, khoáng đạt hơn. Nó xua tan đi cái u ám, lạnh lẽo của mùa đông, mang lại sức sống mới cho vạn vật. Những hạt mưa rơi xuống, va vào nhau tạo thành âm thanh loảng xoảng như tiếng nhạc du dương, rộn rã.
Tiếp nối khung cảnh thiên nhiên ấy chính là bức tranh sinh hoạt của con người:
"Đám xuân xanh ấy đã chửa quyan
Lòng đã giúp trăm đường trọn ước vầy"
Hình ảnh đám xuân xanh gợi lên vẻ đẹp tươi trẻ, rạo rực của tuổi xuân. Tuy nhiên, đám xuân xanh ấy vẫn chưa có chủ, vẫn còn đang cô đơn, lẻ bóng. Lòng người con gái trong cơn mưa ấy đang nghĩ tới điều gì? Có lẽ là đang nghĩ tới người thương của mình, đang thầm ước nguyện rằng người ấy sẽ cùng mình sánh đôi dưới mưa, cùng mình tận hưởng những khoảnh khắc tuyệt vời của mùa xuân.
Bức tranh thiên nhiên tiếp tục được Huy Cận tái hiện qua những câu thơ tiếp theo:
"Trời cao, xanh ngắt, ô kìa
Bay la đà ngọn trúc
Những linh hồn cổ kính
Chung quanh tôi nhảy múa"
Không gian mở ra vô cùng bao la, rộng lớn. Bầu trời cao, xanh ngắt như hòa quyện với ngọn trúc la đà. Giữa không gian ấy, những linh hồn cổ kính như đang nhảy múa, vui đùa. Hình ảnh này vừa mang nét đẹp cổ điển, vừa mang nét đẹp hiện đại. Nó gợi lên vẻ đẹp thanh tao, thoát tục của con người trong cơn mưa xuân.
Và rồi, tác giả lại quay trở về với thực tại:
"Tôi đứng vui cười lặng lẽ
Mà nghe máu chạy trong gân
Nghe thơ bay trong gió tán
Rồi tan ra ấm từng làn"
Nhân vật trữ tình đứng lặng lẽ ngắm nhìn cảnh vật, lắng nghe tiếng mưa rơi. Tiếng mưa ấy như đang chảy trong huyết quản của nhân vật trữ tình, mang đến cho họ cảm giác vui sướng, hạnh phúc. Họ như đang chìm đắm trong thế giới của riêng mình, nơi mà họ được thỏa sức bay bổng cùng với những vần thơ.
Có thể thấy, bài thơ "Mưa" của Huy Cận là một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Qua đó, tác giả đã thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết, đồng thời gửi gắm thông điệp về niềm tin vào cuộc sống.