phân tích chuyện Người con gái năm xương của Nguyễn Dữ

Nguyễn Dữ là một trong những tác giả nổi tiếng về truyện truyền kỳ. Trong đó, "Chuyện người con gái Nam Xương" là một trong 20 truyện ngắn xuất sắc viết bằng chữ Hán có tên gọi là Truyền kì mạn lục (ghi chép tản mạn những điều kỳ lạ vẫn được lưu truyền). Tác phẩm không chỉ thành công ở chủ đề mà còn đặc sắc ở hình thức nghệ thuật thể hiện.

Truyền kì mạn lục là một tác phẩm văn xuôi cổ độc đáo viết bằng chữ Hán. Về phương thức sáng tác, đây là một tác phẩm tự sự. Tuy nhiên, với cách kể chuyện giàu tính kịch, với lối văn viết theo xu hướng dân tộc hóa khiến cho Chuyện người con gái Nam Xương mang nhiều đặc điểm của một tác phẩm văn học trung đại Việt Nam.

Cốt truyện của tác phẩm dựa trên cơ sở câu chuyện dân gian Vợ chàng Trương nhưng đã được Nguyễn Dữ sáng tạo lại bằng việc thêm bớt tình tiết, xây dựng nhân vật điển hình hóa và sử dụng thủ pháp nghệ thuật so sánh ví von nhằm tăng sức biểu cảm cho câu chuyện.

Nhân vật chính của tác phẩm - Vũ Nương - là một người phụ nữ đẹp người đẹp nết, thùy mị, nết na, tư dung tốt đẹp. Nàng lấy chồng là Trương Sinh, vốn là con nhà hào phú nhưng ít học, vốn tính đa nghi, đối với vợ phòng ngừa quá sức. Khi giặc tan, Trương Sinh trở về, nghe lời con trẻ mà nghi ngờ vợ thất tiết, mối nghi ngờ ngày càng sâu, không có gì gỡ ra được. Cuối cùng dẫn đến cái chết thảm khốc của Vũ Nương. Sau này, mọi oan tình được sáng tỏ, nàng được giải oan nhưng hạnh phúc gia đình cũng không thể hàn gắn lại được nữa.

Vũ Nương là nạn nhân của chế độ nam quyền, mà ở đó tư tưởng trọng nam khinh nữ là chủ yếu. Cuộc hôn nhân của Vũ Nương cũng được " mua" về bằng tiền của Trương Sinh. Không những thế, bản thân Trương Sinh là người đa nghi và gia trưởng nên quyền hành trong gia đình thực chất nằm trong tay hắn. Chính vì vậy, dù Vũ Nương hết lòng vun vén cho hạnh phúc gia đình nhưng vẫn không làm hài lòng chồng. Chỉ cần một chút ghen tuông, nghi ngờ thì hạnh phúc sẽ tan vỡ ngay lập tức.

Không chỉ vậy, cuộc hôn nhân giữa Vũ Nương và Trương Sinh còn là cuộc hôn nhân không bình đẳng. Qua cách xưng hô của Vũ Nương với chồng mình là "thiếp", "lang" đã cho thấy rõ điều đó. Nó thể hiện sự tôn trọng của Vũ Nương dành cho chồng mình bởi Trương Sinh là kẻ có quyền lực trong gia đình. Nhưng nó cũng bộc lộ thân phận nô lệ, phụ thuộc của Vũ Nương. Đây cũng là nguyên nhân dẫn tới bi kịch của Vũ Nương sau này.

Bên cạnh đó, chiến tranh phong kiến phi nghĩa cũng góp phần đẩy Vũ Nương vào bi kịch. Nếu không có chiến tranh, Trương Sinh không phải đi lính thì Vũ Nương đâu có phải chịu nỗi oan khuất tày trời như vậy. Chiến tranh không chỉ gây ra cảnh sinh li tử biệt mà còn gây ra bao nhiêu cảnh đau thương khác. Đó là cảnh cửa nhà bị phá tan hoang, cảnh đói khát kéo dài, cảnh bệnh tật không người chăm sóc,... Tất cả đều là hậu quả của chiến tranh.

Ngoài ra, quan niệm về ma quỷ trong xã hội xưa cũng ảnh hưởng rất lớn đến số phận của Vũ Nương. Người xưa tin rằng khi một người chết đi linh hồn của họ vẫn tồn tại ở một nơi nào đó. Họ có thể giúp đỡ hoặc quấy nhiễu người sống tùy thuộc vào cách họ sống trước khi chết. Trong câu chuyện này, Phan Lang là người sống, Vũ Nương là người chết. Vì vậy, khi Phan Lang gặp nạn, Vũ Nương đã cứu anh ta để trả ơn. Điều này chứng tỏ Vũ Nương là một người tốt bụng và biết ơn. Tuy nhiên, do xã hội phong kiến ​​cổ hủ, lạc hậu, đầy rẫy bất công nên Vũ Nương đã phải chịu đựng một bi kịch vô cùng đau đớn.

Thông qua bi kịch của Vũ Nương, Nguyễn Dữ muốn tố cáo xã hội phong kiến ​​bóc lột tàn nhẫn người phụ nữ, chà đạp lên quyền sống của họ. Đồng thời, ông cũng bày tỏ niềm xót xa, đồng cảm với số phận của người phụ nữ nói riêng và những người dân thường nói chung dưới chế độ phong kiến.