ĐỀ 1: Đọc đoạn trích: ÔN TẬP TRUYỆN NGẮN - LỚP 11 (Luợc phần đầu: Gia đình Dần là một gia đình nghèo khổ ở nông thôn Việt Nam vào thời điểm trước Cách mạng tháng Tám 1945. Dân là con gái lớn, có nết ha...

phần:
: Đoạn văn trên thuộc thể loại "Truyện ngắn".


phần:
: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi từ 1-4:
"Lược xong đến chín, tôi ngồi ngắm nghía mái tóc của mình trong gương. Mái tóc đen nhánh, dày dặn, mượt mà như một dòng suối. Tôi rất thích mái tóc này vì nó làm cho tôi trông xinh đẹp hơn. Tuy nhiên, có một điều khiến tôi không hài lòng là tóc của tôi thường bị rối khi ngủ dậy. Điều này khiến tôi phải dành thêm thời gian để chải tóc trước khi đi học hoặc đi chơi."
(Trích "Truyện ngắn", SGK Ngữ văn 11, tập hai)
. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên?
. Chỉ ra các chi tiết miêu tả ngoại hình nhân vật "tôi"?
. Nêu nội dung chính của đoạn trích trên?
. Từ đoạn trích trên, em rút ra bài học gì về cách viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm?
Gợi ý trả lời:
. Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên là tự sự.
. Các chi tiết miêu tả ngoại hình nhân vật "tôi": mái tóc đen nhánh, dày dặn, mượt mà như một dòng suối.
. Nội dung chính của đoạn trích trên là kể về việc nhân vật "tôi" ngắm nghía mái tóc của mình trong gương và bày tỏ suy nghĩ về ưu điểm cũng như nhược điểm của mái tóc đó.
. Bài học về cách viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm là cần chú ý lựa chọn những chi tiết tiêu biểu, đặc sắc để miêu tả ngoại hình nhân vật; đồng thời thể hiện được tình cảm, cảm xúc của bản thân đối với nhân vật đó.


phần:
câu 1: Điểm nhìn trần thuật trong đoạn trích thuộc ngôi thứ ba, người kể chuyện toàn tri.

câu 2: Đoạn trích trên chủ yếu kể về việc ông giáo cùng vợ và hai con nhỏ đi ăn cưới ở nhà bà cô.

câu 3: Trong đoạn trích "Một đám cưới", tác giả Nam Cao đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh để miêu tả hình ảnh gia đình Dần trong đêm tối. Câu văn "Cả bọn đi lùi thủi trong sương lạnh và bóng tối như một gia đình xâm lăng lùng dắt dìu nhau đi tìm chỗ ngủ" sử dụng phép so sánh ngang bằng, đối chiếu gia đình Dần với "một gia đình xâm lăng lùng dắt dìu nhau đi tìm chỗ ngủ".

- Sự tương đồng: Cả hai đều là những nhóm người cùng chung sống, di chuyển trong bóng tối, thiếu ánh sáng. Gia đình Dần bị đẩy vào hoàn cảnh khó khăn, phải rời xa quê hương, đi tìm nơi ở mới. Họ phải tự lực cánh sinh, dựa vào nhau để vượt qua thử thách. Hình ảnh "xâm lăng lùng dắt dìu nhau" gợi sự đoàn kết, gắn bó, tương trợ lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình.

- Sự khác biệt: Gia đình Dần là những người nghèo khổ, bất hạnh, phải rời bỏ quê hương vì chiến tranh. Trong khi đó, "gia đình xâm lăng lùng dắt dìu nhau đi tìm chỗ ngủ" mang ý nghĩa tiêu cực, ám chỉ hành động xâm chiếm lãnh thổ, cướp bóc tài sản của kẻ thù.

Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh:

- Gợi hình: Tạo nên hình ảnh cụ thể, rõ nét về gia đình Dần trong đêm tối, giúp người đọc dễ dàng hình dung được hoàn cảnh khốn khó của họ.

- Gợi cảm: Thể hiện sự thương cảm, xót xa trước số phận bi đát của gia đình Dần. Đồng thời, ẩn dụ "xâm lăng lùng dắt dìu nhau" còn tạo nên cảm giác lo lắng, bất an về tương lai của họ.

Biện pháp tu từ so sánh đã góp phần làm tăng sức biểu đạt cho câu văn, khiến cho hình ảnh gia đình Dần trở nên ấn tượng và lay động lòng người hơn. Nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống khốn khổ, bấp bênh của những người dân nghèo trong xã hội cũ.

câu 4: Tình cảm mà Nam Cao dành cho nhân vật Dần là sự thương xót, đồng cảm sâu sắc trước số phận bất hạnh của người phụ nữ nghèo khổ trong xã hội phong kiến.

câu 5: Nam Cao là cây bút hiện thực xuất sắc của văn học Việt Nam thời kì 1930 - 1945. Nghệ thuật xây dựng nhân vật chính là điểm đặc sắc trong các sáng tác của Nam Cao, giúp ông khắc họa sinh động hiện thực cuộc sống của những con người cùng khổ. Điều này được thể hiện rõ trong tác phẩm "Một đám cưới".

Truyện ngắn "Một đám cưới" xoay quanh nhân vật Dần - người được cưới làm vợ lẽ. Thông qua việc miêu tả tâm trạng của Dần từ lúc chuẩn bị đồ đạc về nhà chồng đến khi ngồi xe ngựa về quê, Nam Cao đã phản ánh chân thực cuộc sống của những người nông dân nghèo đói và sự tha hóa đạo đức vì hoàn cảnh khốn cùng.

Nghệ thuật xây dựng nhân vật của Nam Cao trong "Một đám cưới" được thể hiện ở nhiều khía cạnh, từ tạo tình huống đến miêu tả ngoại hình, nội tâm và ngôn ngữ của nhân vật. Tình huống truyện độc đáo, đó là đám cưới của Dần nhưng lại không hề vui vẻ, rộn rã mà lại bi thảm, xót xa. Đám cưới diễn ra trong không khí ảm đạm, thê lương bởi ai cũng hiểu rằng Dần lấy chồng không phải vì hạnh phúc mà để giải quyết vấn đề cơm áo gạo tiền. Ngôn ngữ của Nam Cao cũng rất sắc sảo, ông sử dụng nhiều từ ngữ gợi tả, gợi cảm để khắc họa tâm trạng của nhân vật. Ví dụ như khi miêu tả tâm trạng của Dần, Nam Cao dùng những từ như "lòng buồn thẳm", "tâm hồn đau đớn", "nước mắt chảy ròng ròng"... Những chi tiết này đã góp phần thể hiện nỗi bất hạnh, tuyệt vọng của Dần.

Ngoài ra, ngôn ngữ đối thoại của nhân vật cũng được Nam Cao sử dụng rất hiệu quả. Ông đã sử dụng những câu nói giản dị, mộc mạc nhưng lại chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Ví dụ như khi Dần nói với mẹ chồng: "Con biết thân phận con thế nào, mẹ ạ! Con chẳng dám mong gì hơn là được ăn no, mặc ấm...". Câu nói này đã thể hiện rõ hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn của Dần.

Như vậy, nghệ thuật xây dựng nhân vật của Nam Cao trong "Một đám cưới" đã góp phần quan trọng vào thành công của tác phẩm. Qua nhân vật Dần, Nam Cao đã lên án xã hội phong kiến thối nát đã đẩy con người vào bước đường cùng, đồng thời khẳng định vẻ đẹp tâm hồn của những người lao động nghèo khổ.