bố cục bài thuyết trình về thuyết minh một tác phẩm văn học

Nguyễn Trãi là một nhà thơ kiệt xuất của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Ông để lại cho đời sau nhiều tác phẩm có giá trị lớn. Nếu như "Bình Ngô đại cáo" của ông mang đầy nhiệt huyết, lòng tự tôn dân tộc thì bài thơ "Cảnh ngày hè" là một bức tranh về vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.

Mùa hè năm 1438, sau khi đánh tan quân Minh xâm lược, thừa lệnh Lê Thái Tông, Nguyễn Trãi đã trở về quê ngoại Công Giang, huyện Chí Linh, trấn Hải Dương (nay thuộc tỉnh Hải Dương) để nghỉ ngơi. Khi ngồi dưới bóng cây nhàn nhã hóng mát, ông đã sáng tác bài thơ này.

Bằng ngòi bút giản dị, mộc mạc, "Cảnh ngày hè" đã khắc họa khung cảnh ngày hè thanh bình, từ đó bộc lộ tấm lòng tha thiết với cuộc sống, với nhân dân của thi nhân.

Bài thơ mở đầu bằng câu thơ:
"Rồi hóng mát thuở ngày trường".

Câu thơ được dịch khá sát, đúng với nguyên tác cả về ý lẫn chữ. Có điều câu thơ dịch đã thiếu chữ "rỗi" nhưng vẫn giữ được đặc trưng của ngày hè: "rỗi" gợi thời gian rảnh rỗi, thảnh thơi, "ngày trường" lại gợi cảm giác dài đằng đẵng. Hai chữ ấy cộng hưởng với nhau gợi cho người đọc cảm giác Nguyễn Trãi đang rất "rỗi rãi" và "ngày trường" đang trải qua. Với vị anh hùng dẫu lúc bận rộn trăm công nghìn việc, thậm chí khi bị nghi kị, dèm pha, giam lỏng thì Nguyễn Trãi vẫn tìm thấy thú vui trong thiên nhiên. Lúc này, khi hoàn toàn "thơ thẩn", ông càng có cơ hội giao hòa, giao cảm với thiên nhiên hơn. Đó là sự thảnh thơi trong tâm hồn, sự nhàn rỗi của trí óc. Ta đều biết Nguyễn Trãi là người thích thiên nhiên, luôn tìm thấy niềm vui trong thiên nhiên. Mỗi lần nhắc đến thiên nhiên, ta đều thấy ánh mắt ông lấp lánh khác nào đứa trẻ mỗi lần được mẹ cho đi chơi. Và giờ đây, khi được "hóng mát" nghĩa là Nguyễn Trãi đang tận hưởng bầu không khí yên bình, mát mẻ, trong lành của thiên nhiên.

Trong lúc rỗi rãi ấy, Nguyễn Trãi đã vẽ lên trước mắt người đọc bức tranh thiên nhiên rực rỡ, tràn trề sức sống:

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Chỉ bằng vài nét chấm phá, tác giả đã lột tả được vẻ đẹp của từng loài cây: cây hoè với màu xanh đậm, cây lựu với màu đỏ đặc trưng của hoa lựu, cây sen hồng với cánh hoa hồng nhạt cùng mùi hương thơm ngát. Những từ ngữ "đùn đùn", "phun", "tiễn" vừa giúp người đọc thấy được màu sắc, hương thơm của cảnh vật, vừa gợi ra sức sống căng tràn ẩn chứa bên trong. Những từ ngữ ấy góp phần thể hiện thái độ trân trọng, nâng niu của nhà thơ với thiên nhiên. Cảnh vật ở đây không chỉ được quét bằng thị giác mà còn được nếm bởi vị giác và cảm nhận bằng khứu giác. Qua đó, người đọc thấy được sự tinh tế, nhạy cảm, con mắt tinh tường của Nguyễn Trãi.

Không chỉ vậy, bức tranh ngày hè còn được mở rộng về không gian:

Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.

Từ tượng thanh "lao xao" đặt trước hình ảnh chợ cá làm nổi bật không khí nhộn nhịp của làng chài. Chợ vốn là hình ảnh của sự buôn bán tấp nập, nhộn nhịp bây giờ lại trở nên im ắng hơn. Từ láy "dắng dỏi" diễn tả âm thanh vang lên rời rạc chứ không liên tục. Tiếng ve kêu lúc chiều tà gợi sự vắng lặng, trầm buồn. Hai câu thơ cuối đã thể hiện sâu sắc vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi. Nhà thơ yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, luôn dành cho con người những tình cảm thật đặc biệt.

Qua bài thơ, người đọc không chỉ thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè mà còn cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.

Như vậy, "Cảnh ngày hè" không chỉ hấp dẫn độc giả bởi cảnh thiên nhiên rực rỡ mà còn bởi vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi. Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và con người, giữa cảnh và tình.