phân tích truyền ngắn chuyến đi cuối cùng của hoàng công danh

Nguyễn Ngọc Tư là cây bút trẻ của mảnh đất Cà Mau xinh đẹp, với tài văn chương đem đến cho độc giả sự mềm mại, bình dị, gần gũi đậm chất Nam bộ. Các tác phẩm của nhà văn mang đẫm cái chất miền quê, tình của làng của đất xoay quanh những câu chuyện đời thường nhưng lại có sức hút đặc biệt lôi cuốn vì bởi cái nhìn đầy chân thật và nhân hậu về những mảnh đời bất hạnh có cuộc đời đầy éo le. Trong đó, truyện ngắn "Chuyến xe cuối năm" in trong tập truyện "Hành lí hóa già", NXB Trẻ, 2016 là một minh chứng tiêu biểu.

Tác phẩm kể về chuyến xe mà trên đó gồm nhiều kiểu người với từng số phận, cảnh ngộ khác nhau. Đó là người đàn ông độc thân với dáng vẻ thô lỗ, cộc cằn ngồi cạnh cô gái trẻ có mùi hương hoa bưởi nồng nàn quyến rũ; là gia đình bốn người với bao nhiêu xì xào bàn tán; là hai mẹ con với nỗi buồn man mác; là bà cụ hom hem nhìn thấy đã thấu cả cảnh đời... Họ lên chiếc xe ấy, rồi biết về nhau qua những câu chuyện không đầu không cuối, cũng chẳng chờ giới thiệu, họ tự đoán về nhau, rồi lại ngạc nhiên thú vị khi sự đoán định của mình trúng phóc. Những con người xa lạ, chẳng dính líu gì đến nhau vậy mà lại gắn với nhau bằng chuyến xe cuối năm đầy ắp người. Trên chuyến xe ấy, ai cũng mang theo mình những câu chuyện riêng, những tâm sự riêng, những nỗi niềm riêng. Và dòng chảy của chuyến xe đã nối kết những câu chuyện ấy, những tâm sự ấy, những nỗi niềm ấy thành một mảng màu khảm khắc trong lòng mỗi người một cách khác nhau.

Chuyện bắt đầu từ không khí trên chuyến xe. Ngày cuối năm, mọi người đều háo hức trở về với gia đình, về với mái ấm sau những tháng ngày làm ăn vất vả. Ai cũng mong muốn năm mới sẽ an khang thịnh vượng hơn năm cũ. Chuyến xe chở nặng những mong ước tốt lành. Bên cạnh đó, không khí trên chuyến xe cũng gợi lên sự tương phản giữa không gian bên trong và bên ngoài xe. Bên trong xe là không khí vui vẻ, náo nức, hồi hộp của những người sắp được đoàn tụ với gia đình, còn bên ngoài xe là khung cảnh đìu hiu, vắng lặng của buổi chiều tà, của những rặng cây vút tầm mắt, của những ngọn đồi nhấp nhô bị khuất sau màn mưa. Sự tương phản này càng làm nổi bật không khí trên chuyến xe, khiến cho nó thêm phần ấm áp và đáng nhớ.

Trên chuyến xe ấy, mỗi người là một mảnh đời khác nhau. Có người là kẻ tha phương, phiêu bạt khắp nơi, nay trở về với quê hương, gia đình. Có người là người con xa xứ, mong ngóng được trở về với vòng tay yêu thương của cha mẹ. Cũng có người là người lính, chiến đấu vì Tổ quốc, giờ đây trở về với đồng đội, với quê hương. Mỗi người đều có một câu chuyện riêng, một nỗi niềm riêng, nhưng tất cả đều chung một khát vọng: được sum họp, được đoàn tụ với gia đình, với những người thân yêu.

Trong đó, gây ấn tượng nhất là câu chuyện của bà cụ già. Bà cụ lên nhầm chuyến xe, rồi lại xuống ở trạm tiếp theo. Khi được anh phụ xe hỏi thăm, bà cụ chỉ nói vỏn vẹn: "Tôi xuống đây". Rồi bà cụ lặng lẽ bước xuống xe, hòa vào dòng người tấp nập trên đường phố. Hình ảnh bà cụ già đơn độc, lầm lũi bước đi trên đường phố khiến người đọc không khỏi xót xa, thương cảm. Bà cụ là đại diện cho những người cao tuổi, những người đã trải qua bao thăng trầm của cuộc đời. Giờ đây, khi tuổi đã xế chiều, bà cụ chỉ mong muốn được trở về với gia đình, với những người thân yêu. Tuy nhiên, bà cụ lại không may mắn, lên nhầm chuyến xe, rồi lại không có người thân đưa đón. Hình ảnh bà cụ già đơn độc, lầm lũi bước đi trên đường phố là một hình ảnh đầy ám ảnh, gợi lên nỗi buồn man mác về kiếp người bơ vơ, lạc lõng.

Tuy nhiên, câu chuyện của bà cụ già không chỉ gợi lên nỗi buồn mà còn mang đến cho người đọc những suy ngẫm sâu sắc về tình người, về sự quan tâm lẫn nhau trong xã hội. Dù không quen biết, không có mối quan hệ ruột thịt, nhưng anh phụ xe và hành khách trên chuyến xe vẫn quan tâm, chăm sóc bà cụ. Anh phụ xe ân cần hỏi thăm bà cụ, rồi nhẹ nhàng dìu bà cụ xuống xe. Những hành khách khác cũng lặng lẽ dõi theo bà cụ, hy vọng bà cụ sẽ được an toàn trở về nhà. Hành động của anh phụ xe và những hành khách khác đã thể hiện tấm lòng nhân ái, sự quan tâm sẻ chia của con người trong xã hội.

Bằng lối viết văn giản dị, mộc mạc, giọng văn đằm thắm, chan chứa tình cảm, Nguyễn Ngọc Tư đã khắc họa thành công hình ảnh những con người bình dị, chất phác, giàu tình yêu thương. Họ là những người lao động lam lũ, vất vả, nhưng luôn dành cho nhau những tình cảm chân thành, ấm áp. Truyện ngắn "Chuyến xe cuối năm" đã góp phần khẳng định giá trị của tình người trong xã hội, đồng thời khơi dậy trong mỗi người đọc niềm tin yêu, trân trọng cuộc sống.