1) Nêu nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của hai lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên (thế kỷ XIII)?
Nguyên nhân thắng lợi:
- Sự lãnh đạo tài tình của nhà Trần: Với các vị vua anh minh như Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông và các tướng lĩnh kiệt xuất như Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trần Nhật Duật... đã đề ra đường lối kháng chiến đúng đắn, mềm dẻo nhưng kiên quyết.
- Tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm đánh giặc của toàn dân: Từ vua quan đến quân sĩ, nhân dân cả nước đều một lòng chống giặc, tạo thành sức mạnh đoàn kết to lớn.
- Chiến thuật quân sự sáng tạo: Nhà Trần đã vận dụng linh hoạt các chiến thuật "vườn không nhà trống", "mai phục", "đánh du kích", kết hợp với các trận đánh quyết định trên sông Bạch Đằng (lần 1 và lần 2) và Chương Dương, Hàm Tử, Tây Kết (lần 2).
- Địa hình tự nhiên hiểm trở: Các con sông lớn, rừng núi, đầm lầy đã gây nhiều khó khăn cho quân Mông - Nguyên trong việc tiến quân và tác chiến.
- Sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt: Nhà Trần đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về lực lượng, lương thực, vũ khí trước khi quân Mông - Nguyên xâm lược.
Ý nghĩa lịch sử:
- Đập tan ý chí xâm lược của đế quốc Mông - Nguyên: Hai lần kháng chiến thắng lợi đã làm thất bại hoàn toàn âm mưu xâm lược Đại Việt của một trong những đế quốc hùng mạnh nhất thế giới thời bấy giờ, bảo vệ vững chắc nền độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.
- Thể hiện sức mạnh của dân tộc Việt Nam: Chiến thắng này đã chứng minh tinh thần yêu nước, ý chí quật cường, sức mạnh đoàn kết và trí tuệ quân sự của dân tộc Việt Nam, làm rạng rỡ thêm trang sử hào hùng của dân tộc.
- Góp phần vào sự suy yếu của đế quốc Mông - Nguyên: Thất bại liên tiếp ở Đại Việt đã làm suy yếu sức mạnh quân sự và kinh tế của đế quốc Mông - Nguyên, góp phần vào quá trình tan rã của đế quốc này.
- Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu: Cuộc kháng chiến đã để lại nhiều bài học sâu sắc về xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, phát huy sức mạnh toàn dân, vận dụng chiến thuật quân sự linh hoạt, sáng tạo để bảo vệ đất nước.
- Khẳng định vị thế của Đại Việt trên trường quốc tế: Chiến thắng oanh liệt đã nâng cao vị thế và uy tín của Đại Việt đối với các quốc gia láng giềng và trên thế giới.
2) Nêu một vài nét về nhân vật lịch sử Lê Lợi? Em hãy đánh giá đóng góp của Lê Lợi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 - 1427)?
Một vài nét về nhân vật lịch sử Lê Lợi:
- Xuất thân: Là một hào trưởng có uy tín ở vùng Lam Sơn (Thanh Hóa).
- Tầm nhìn và ý chí: Sớm nhận thấy sự tàn bạo của quân Minh và nung nấu ý chí đứng lên khởi nghĩa giải phóng đất nước.
- Khả năng lãnh đạo: Có tài lãnh đạo quân sự và chính trị, tập hợp được đông đảo nhân dân tham gia khởi nghĩa.
- Đức độ và nhân nghĩa: Được nhân dân tin yêu, ủng hộ bởi sự khoan dung, nhân ái và tinh thần vì dân.
- Kiên trì và bền bỉ: Trải qua nhiều khó khăn, thất bại nhưng không nản lòng, quyết tâm chiến đấu đến thắng lợi cuối cùng.
Đánh giá đóng góp của Lê Lợi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:
Lê Lợi có vai trò vô cùng to lớn và quyết định trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:
- Người khởi xướng và lãnh đạo tối cao: Lê Lợi là người đã phất cờ khởi nghĩa, kêu gọi nhân dân đứng lên chống lại ách đô hộ của nhà Minh. Ông là linh hồn và người chỉ huy cao nhất của cuộc khởi nghĩa, định hướng đường lối và chiến lược kháng chiến.
- Xây dựng và phát triển lực lượng: Dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi, lực lượng nghĩa quân Lam Sơn từ một nhóm nhỏ bé đã phát triển thành một đội quân hùng mạnh, có kỷ luật và chiến đấu hiệu quả.
- Đề ra chiến lược và sách lược đúng đắn: Lê Lợi cùng với Nguyễn Trãi đã vạch ra những chiến lược và sách lược khôn khéo, từ việc xây dựng căn cứ địa vững chắc ở Lam Sơn, tiến quân ra Bắc, bao vây thành Đông Quan, đến việc đánh bại các đạo quân cứu viện của nhà Minh.
- Tạo dựng sự đoàn kết toàn dân: Lê Lợi đã khơi dậy lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết của nhân dân, thu hút sự tham gia của nhiều tầng lớp xã hội vào cuộc kháng chiến.
- Mang lại thắng lợi cuối cùng: Với sự lãnh đạo tài tình và ý chí kiên cường của Lê Lợi, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã giành được thắng lợi hoàn toàn, giải phóng đất nước khỏi ách đô hộ của nhà Minh, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ cho dân tộc.
- Đặt nền móng cho vương triều Hậu Lê: Sau khi kháng chiến thắng lợi, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, sáng lập ra nhà Hậu Lê, một triều đại có nhiều đóng góp quan trọng vào sự phát triển của đất nước.