Quá trình phát triển của ASEAN từ năm 1991 đến nay có thể được mô tả qua các giai đoạn và sự kiện quan trọng sau:
1. Giai đoạn mở rộng thành viên (1991-1999):
- Năm 1991, ASEAN đã bắt đầu quá trình mở rộng thành viên khi các nước Đông Dương như Việt Nam, Lào, Myanmar và Campuchia có những thay đổi chính trị và gia nhập tổ chức.
- Việt Nam gia nhập ASEAN vào tháng 7 năm 1995, nâng tổng số thành viên lên 7 nước.
- Tiếp theo, Lào và Myanmar gia nhập vào tháng 7 năm 1997, và Campuchia gia nhập vào tháng 4 năm 1999, đưa tổng số thành viên lên 10 nước.
2. Tăng cường hợp tác và phát triển (1992-2000):
- Năm 1992, ASEAN quyết định thành lập Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA) nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư trong khu vực.
- Năm 1994, ASEAN lập Diễn đàn Khu vực (ARF) để tăng cường hợp tác an ninh và đối thoại giữa các nước trong và ngoài khu vực.
3. Thành lập Cộng đồng ASEAN (2000-2015):
- Năm 2003, ASEAN đã thông qua Tuyên bố Bali về việc xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, với ba trụ cột chính: Cộng đồng Kinh tế ASEAN, Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN và Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN.
- Năm 2007, Hiến chương ASEAN được thông qua, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc củng cố cấu trúc tổ chức và quy trình ra quyết định của ASEAN.
4. Cộng đồng ASEAN 2015 và những thách thức (2015-nay):
- Vào ngày 31 tháng 12 năm 2015, Cộng đồng ASEAN chính thức được thành lập, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá trình hội nhập khu vực.
- Tuy nhiên, ASEAN cũng phải đối mặt với nhiều thách thức như tranh chấp lãnh thổ, biến đổi khí hậu, an ninh mạng và các vấn đề xã hội khác.
- ASEAN đã tiếp tục thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực như kinh tế, văn hóa, giáo dục và an ninh, đồng thời tìm kiếm các giải pháp để đảm bảo sự phát triển bền vững cho khu vực.
Tóm lại, từ năm 1991 đến nay, ASEAN đã trải qua một quá trình phát triển mạnh mẽ, từ việc mở rộng thành viên đến việc hình thành Cộng đồng ASEAN, đồng thời đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực.