BÀI 15.VĂN MINH ĐẠI VIỆT Câu 1: Đọc đoạn tư liệu sau đây “Thế kỉ XI – XV: văn minh Đại Việt hình thành và phát triển toàn diện, gắn liền với các vương triều Lý, Trần, Hồ, Lê sơ. Phật giáo, Đạo giáo có...

bài 15: : Văn minh Đại Việt

1. Chính trị
1.1. Tổ chức bộ máy nhà nước
- Bộ máy nhà nước Đại Việt không ngừng được củng cố và hoàn thiện từ trung ương đến địa phương. Việc thành lập các cơ quan hành chính, pháp lý, chuyên môn, giám sát thể hiện vai trò tổ chức và quản lý của nhà nước ngày càng chặt chẽ, tiêu biểu là tổ chức bộ máy nhà nước thời Lê sơ.

1.2. Luật pháp
- Nhà nước tăng cường quản lý xã hội thông qua luật pháp. Năm 1002, nhà Tiền Lê định luật lệ, và năm 1042, vua Lý Thái Tông ban hành bộ Hình thư, bộ luật thành văn đầu tiên của Đại Việt.

2. Kinh tế
- Kinh tế nông nghiệp phát triển, thiết chế làng xã và mô hình quân chủ chuyên chế góp phần tạo ra tính thụ động, tư tưởng quân bình, thiếu năng động, sáng tạo của cá nhân và xã hội.

3. Văn học
- Văn học dân gian và văn học chữ viết phát triển mạnh mẽ. Văn học chữ Hán ca ngợi truyền thống yêu nước, trong khi văn học chữ Nôm phản ánh tình yêu quê hương, đất nước và phê phán bất công xã hội. Một số tác phẩm tiêu biểu bao gồm "Chiếu dời đô", "Nam quốc sơn hà", "Hịch tướng sĩ", "Quốc âm thi tập", và "Truyện Kiều".

4. Khoa học, kỹ thuật
- Nhiều bộ sử lớn được biên soạn như "Đại Việt sử kí" và "Đại Việt sử kí toàn thư". Các tác phẩm địa lý, quân sự, y học và toán học cũng được phát triển mạnh mẽ.

5. Nghệ thuật
- Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc phát triển với nhiều công trình lớn như Hoàng thành Thăng Long, chùa Một Cột, và các đình làng. Nghệ thuật sân khấu và âm nhạc cũng phát triển với nhiều thể loại phong phú.

6. Ý nghĩa
- Văn minh Đại Việt thể hiện sức sáng tạo và truyền thống lao động bền bỉ của người Việt, là tiền đề quan trọng cho sức mạnh dân tộc trong công cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn minh Việt cổ. Một số thành tựu tiêu biểu đã được UNESCO ghi danh, như Nhã nhạc cung đình.

Bài viết tóm tắt những thành tựu nổi bật của văn minh Đại Việt, giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm để ôn luyện môn Lịch Sử.

câu 1: a. Đúng. Thế kỷ XI đến thế kỷ XV là giai đoạn văn minh Đại Việt hình thành và phát triển toàn diện, gắn liền với các vương triều Lý, Trần, Hồ, Lê sơ.

b. Đúng. Dưới thời kỳ Lý, Trần, Phật giáo và Đạo giáo có ảnh hưởng mạnh mẽ trong nhân dân.

c. Sai. Nho giáo đã có mặt ở Việt Nam từ thời kỳ Bắc thuộc, nhưng từ thế kỷ XV, nó dần trở thành hệ tư tưởng chính thống.

d. Đúng. Từ thế kỷ XI – XV, sự phát triển của giáo dục và khoa cử Đại Việt gắn liền với quá trình củng cố vị thế của Nho giáo.

câu 2: :

a. Khi lên ngôi, vua Lý Thái Tổ đã quyết định cho dời đô từ vùng núi non hiểm trở (Hoa Lư) về trung tâm đồng bằng (Đại La). Đây là một quyết định mang tính chiến lược quan trọng nhằm phát triển kinh tế và ổn định chính trị cho đất nước.

b. Thành Đại La – vốn là kinh đô của một số triều đại phong kiến độc lập của Việt Nam trước đó, là nơi hội tụ mọi điều kiện thuận lợi để phát triển trong điều kiện mới. Vị trí địa lý của Đại La rất thuận lợi cho việc giao thương và phát triển kinh tế.

c. Việc dời đô của Lý Thái Tổ không chỉ xuất phát từ nhu cầu phòng thủ, bảo vệ đất nước mà còn nhằm mục đích xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài của quốc gia, tạo điều kiện cho con cháu muôn đời.

d. Việc Lý Công Uẩn rời đô ra Đại La (Hà Nội) đã mở ra thời kỳ phát triển rực rỡ của văn minh Đại Việt. Đây là bước ngoặt quan trọng đánh dấu sự trưởng thành của dân tộc và khẳng định vị thế độc lập của quốc gia.

Tóm lại, việc dời đô của Lý Thái Tổ không chỉ là một quyết định mang tính chiến lược mà còn là một bước tiến lớn trong lịch sử phát triển của dân tộc Việt Nam.

câu 3: a. Đoạn tư liệu phản ánh thành tựu của văn minh Đại Việt dưới thời kỳ Lê Sơ trên một số lĩnh vực chính trị, văn hóa, giáo dục như sau: Thời kỳ này, nhà nước chuyên chế toàn năng được thiết lập, can thiệp vào mọi mặt đời sống xã hội, cho thấy sự phát triển của hệ thống chính trị. Đẳng cấp quan liêu được tuyển lựa qua khoa cử, điều này cho thấy sự phát triển của giáo dục và việc xây dựng một bộ máy hành chính có năng lực. Hệ tư tưởng Nho giáo được coi là chính thống độc tôn, phản ánh sự phát triển văn hóa và tư tưởng trong xã hội.

b. Dưới thời kỳ Lê Sơ, Nho giáo đã chính thức được nâng lên địa vị độc tôn, trở thành hệ tư tưởng phong kiến chính thống. Điều này thể hiện sự thống trị của Nho giáo trong việc định hình các giá trị văn hóa, đạo đức và chính trị của xã hội Đại Việt.

c. Thiết chế chính trị của vương triều Lê Sơ chịu ảnh hưởng sâu sắc từ nhà Minh (Trung Quốc). Sự áp đặt của nhà Minh trong hai thập kỷ thuộc Minh đã để lại những hệ quả sâu sắc, góp phần hình thành một nhà nước chuyên chế toàn năng và các thiết chế phong kiến.

d. Tính quan liêu, chuyên chế là một đặc điểm nổi bật của bộ máy nhà nước dưới thời kỳ vương triều Lê Sơ. Bộ máy nhà nước này can thiệp vào mọi mặt đời sống xã hội và đẳng cấp quan liêu ngày càng xa cách khối quần chúng bình dân, cho thấy sự tập trung quyền lực và tính chất quan liêu trong quản lý nhà nước.