a. Phần đọc hiểu
: Bài thơ được viết theo thể thơ tự do. Dấu hiệu nhận biết là số tiếng trong mỗi câu thơ không cố định, có tiếng, có tiếng, có tiếng,...
: Cách gieo vần ở khổ thơ thứ 3 là vần chân, vần lưng. Vần chân là vần được gieo ở cuối câu thơ, vần lưng là vần được gieo ở giữa câu thơ. Cụ thể:
* Vần chân: "quà - mẹ", "mình - quanh".
* Vần lưng: "thiếu - buồn", "hiu - quạnh".
: Trong khổ thơ thứ 2, tác giả sử dụng biện pháp tu từ so sánh: "Con giận dỗi thu mình trong góc tối/ Mẹ vỗ về lệ mặn ướt đôi môi."
Tác dụng của phép so sánh:
* Tăng sức gợi hình, giúp người đọc dễ dàng hình dung tâm trạng của nhân vật "con" khi thiếu vắng mẹ.
* Nhấn mạnh sự cô đơn, trống trải, nỗi buồn da diết của đứa trẻ khi không có mẹ bên cạnh.
* Thể hiện tình cảm sâu sắc, sự quan tâm, chăm sóc vô bờ bến mà mẹ dành cho con.
: Chủ thể trữ tình trong "Xuân xưa có mẹ" là người con đang hồi tưởng về những kỷ niệm đẹp đẽ bên mẹ trong ngày Tết cổ truyền. Cảm xúc trong "Xuân nay" là nỗi nhớ da diết, tiếc nuối vì đã mất đi người mẹ thân yêu.
: Câu thơ cuối "Con không mẹ như buồm trắng mong manh" mang ý nghĩa ẩn dụ, so sánh nỗi cô đơn, trống trải của đứa trẻ khi thiếu vắng mẹ với cánh buồm trắng bơ vơ giữa biển khơi bao la. Hình ảnh "buồm trắng" tượng trưng cho sự phiêu bạt, lênh đênh, bất định, giống như tâm trạng của đứa trẻ khi không có mẹ bên cạnh. Câu thơ thể hiện nỗi buồn sâu sắc, sự hụt hẫng, thiếu vắng tình thương của đứa trẻ khi phải đối mặt với thực tại phũ phàng.
b. Phần viết
Bài thơ "Xuân xưa có mẹ" của Lê Thị Kiều Nga là một tác phẩm đầy cảm xúc, khắc họa chân thực nỗi nhớ nhung da diết của người con đối với người mẹ đã khuất. Qua những dòng thơ giản dị nhưng giàu ý nghĩa, tác giả đã gửi gắm những suy ngẫm sâu sắc về vai trò to lớn của người mẹ trong cuộc sống của mỗi người.
Trước hết, bài thơ khẳng định vị trí quan trọng của người mẹ trong gia đình. Người mẹ là chỗ dựa tinh thần vững chắc, là nguồn động lực to lớn giúp con vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Khi mẹ còn sống, con được che chở, yêu thương, được mẹ vỗ về, an ủi. Nhưng khi mẹ đã ra đi, con bỗng trở nên bơ vơ, lạc lõng, như cánh buồm trắng mong manh giữa biển khơi bao la. Nỗi nhớ mẹ của người con được thể hiện qua những chi tiết cụ thể, sinh động:
> Con giận dỗi thu mình trong góc tối
> Mẹ vỗ về lệ mặn ướt đôi môi.
Hình ảnh "thu mình trong góc tối" thể hiện sự cô đơn, trống trải của đứa trẻ khi thiếu vắng mẹ. Còn hình ảnh "lệ mặn ướt đôi môi" lại cho thấy nỗi buồn da diết, sự tiếc nuối khôn nguôi của người con khi không còn được mẹ vỗ về, an ủi.
Bên cạnh đó, bài thơ cũng thể hiện sự trân trọng, biết ơn của người con đối với công lao to lớn của mẹ. Mẹ đã dành trọn tình yêu thương, sự hy sinh thầm lặng cho con. Mẹ là người đã nuôi dưỡng, dạy dỗ con nên người. Vì vậy, khi mẹ đã ra đi, con luôn nhớ về mẹ với tất cả tấm lòng thành kính, biết ơn.
Như vậy, bài thơ "Xuân xưa có mẹ" là một lời tri ân sâu sắc của người con đối với người mẹ đã khuất. Bài thơ đã góp phần nâng cao ý thức về vai trò của người mẹ trong gia đình và xã hội. Mỗi người cần biết trân trọng, yêu thương và báo đáp công ơn của cha mẹ.