Phân tích cốt truyện của truyện tư cách mõ của Nhà văn Nam Cao

Nam Cao là một nhà văn tiêu biểu của dòng văn học hiện thực phê phán. Ông đã khắc họa chân thực cuộc sống nghiệt ngã thời bấy giờ và những số phận nghèo khổ, khốn cùng. Một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách của Nam Cao là truyện ngắn Tư cách Mõ.

Lộ là nhân vật chính trong truyện, một chàng trai mồ côi, thất học và thật thà. Vì cái nghèo đeo đuổi, anh phải đi làm thuê để rồi cuối cùng trở thành thằng mõ trong làng. Cuộc sống của Lộ không hề dễ dàng, anh luôn bị người ta khinh bỉ, chửi mắng. Nhưng điều đó vẫn chưa đáng sợ bằng việc anh dần dần bị tha hóa bởi chính cái xã hội ấy.

Mở đầu tác phẩm, Nam Cao đã miêu tả khung cảnh làng quê Việt Nam thanh bình, yên ả. Những tưởng cuộc sống của người dân nơi đây sẽ luôn tràn ngập hạnh phúc, ấm no. Nhưng đằng sau vẻ ngoài tươi đẹp ấy lại là những nỗi ám ảnh kinh hoàng mà người nông dân phải gánh chịu. Họ bị bóc lột đến tận xương tủy, bị áp bức dã man, khiến cho cuộc sống ngày càng bế tắc.

Nhân vật chính trong truyện là anh cu Lộ, một người đàn ông hiền lành, chất phác. Anh sinh ra đã thiệt thòi hơn so với bạn bè cùng trang lứa khi mẹ mất sớm, cha lấy vợ kế và không bao giờ quan tâm đến anh. Từ nhỏ, Lộ đã phải đi ở mướn cho người ta để kiếm miếng ăn. Tuy nhiên, anh vẫn giữ được tấm lòng lương thiện, không ham mê danh lợi hay tiền tài.

Cuộc sống của Lộ bỗng chốc thay đổi khi anh được bà Kiến giao cho nhiệm vụ chăn trâu. Bà Kiến là một người phụ nữ giàu có nhưng lại rất tốt bụng. Bà đã giúp đỡ Lộ rất nhiều, coi anh như người thân trong gia đình. Khi biết tin Lộ sắp cưới vợ, bà Kiến đã tặng anh hai chiếc quần mới và một trăm đồng bạc làm quà. Điều này khiến Lộ vô cùng vui mừng và hạnh phúc.

Tuy nhiên, niềm vui của Lộ chẳng kéo dài được bao lâu. Sau đám cưới, vợ chồng anh phải ra ở riêng. Không có đất đai, ruộng vườn, Lộ đành đi làm thuê cho người ta. Công việc vất vả, lại bị chủ nợ lương nên cuộc sống của vợ chồng anh vô cùng khó khăn. Trong lúc túng quẫn, Lộ đã nảy sinh ý định trộm cắp. Anh lấy trộm hai con gà của ông Bá để bán lấy tiền mua gạo. Hành động của Lộ khiến vợ anh vô cùng tức giận. Cô ấy đã báo cáo sự việc với ông Bá và đòi ly hôn với Lộ.

Sự việc vỡ lở khiến Lộ bị cả làng khinh bỉ, coi thường. Anh bị ông Bá đánh đập, chửi bới thậm tệ. Cuối cùng, Lộ quyết định bỏ trốn khỏi làng Vũ Đại, đi đâu anh cũng không biết nữa. Chỉ biết rằng, anh muốn thoát khỏi cái nơi mà anh bị coi thường, bị chà đạp như một tên tội đồ.

Kết thúc của truyện khiến người đọc không khỏi xót xa. Lộ là nạn nhân của xã hội phong kiến thối nát, bất công. Anh vốn là một người tốt bụng, hiền lành nhưng lại bị đẩy vào bước đường cùng. Cái nghèo, cái đói đã khiến anh phải đánh đổi cả nhân phẩm của mình.

Tư Cách Mõ là một tác phẩm xuất sắc của Nam Cao. Tác phẩm đã phản ánh chân thực hiện thực xã hội Việt Nam những năm 1940. Đồng thời, lên án gay gắt xã hội vô nhân đạo đã đẩy con người vào bước đường cùng.