Trình bày một số nét văn hóa của người Việt vẫn duy trì trong thời kỳ Bắc thuộc

Trần Nhi

Giữ Lửa Văn Hóa: Nét Việt Sống Sót Qua Ngàn Năm Bắc Thuộc

Ngàn năm Bắc thuộc, nghe thôi đã thấy rùng mình. Bị đô hộ mà, làm sao tránh khỏi việc văn hóa bản địa bị chèn ép, thậm chí là đồng hóa? Nhưng mà, người Việt mình đâu có dễ "chết" văn hóa như vậy. Tuy chịu ảnh hưởng không nhỏ từ văn minh Trung Hoa, nhưng nhiều nét văn hóa đặc trưng vẫn được giữ gìn, thậm chí là phát triển lén lút dưới lớp vỏ "Hán hóa" đó.

Đầu tiên phải kể đến tiếng Việt. Dù chữ Hán được dùng trong hành chính, giáo dục, nhưng ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày của dân mình vẫn cứ là tiếng Việt. Ông bà, cha mẹ vẫn kể chuyện cổ tích, hát ru con bằng tiếng Việt, truyền khẩu những câu ca dao tục ngữ đậm chất quê hương. Chính nhờ vậy mà tiếng Việt không những không biến mất mà còn được củng cố, thậm chí là "Việt hóa" luôn cả những từ Hán mượn. Bạn cứ thử nghĩ xem, nếu mất tiếng Việt thì làm sao có "bánh chưng", "bánh dày", "cây đa bến nước sân đình" đầy ắp hình ảnh làng quê?

Rồi đến tín ngưỡng dân gian. Thờ cúng tổ tiên, thờ các vị thần tự nhiên như Thần Sông, Thần Núi vẫn là những hoạt động tâm linh không thể thiếu. Dù có thờ thêm Phật, thêm Khổng theo kiểu "ngoại giao" để tránh bị soi mói, thì trong lòng người Việt vẫn luôn hướng về những giá trị truyền thống. Các lễ hội làng, các nghi thức cúng bái vẫn diễn ra âm thầm, lặng lẽ, như một lời khẳng định về bản sắc văn hóa riêng.

Phong tục tập quán cũng vậy. Dù có bị ảnh hưởng bởi các quy tắc lễ giáo của Nho giáo, nhưng những phong tục cưới hỏi, ma chay, giỗ chạp vẫn mang đậm dấu ấn văn hóa Việt. Ví dụ như tục ăn trầu, nhuộm răng đen, hay những trang phục truyền thống vẫn được gìn giữ trong các dịp lễ quan trọng. Những điều này tuy nhỏ nhặt nhưng lại là sợi dây vô hình kết nối cộng đồng, nhắc nhở về cội nguồn.

Thêm một điều nữa là sự sáng tạo trong văn hóa vật chất. Dù phải cống nạp nhiều sản vật cho chính quyền đô hộ, người Việt vẫn tiếp tục phát triển các nghề thủ công truyền thống như làm gốm, dệt vải, đúc đồng. Những sản phẩm này không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt mà còn mang những họa tiết, hoa văn đặc trưng của văn hóa Việt, thể hiện sự khéo léo và óc sáng tạo của người dân.

Tóm lại, ngàn năm Bắc thuộc là một giai đoạn khó khăn, nhưng không vì thế mà người Việt đánh mất bản sắc văn hóa của mình. Bằng sự kiên trì, khéo léo và tinh thần tự tôn dân tộc, chúng ta đã giữ gìn và phát huy những nét văn hóa truyền thống, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của văn hóa Việt Nam sau này. Đúng là "lửa thử vàng, gian nan thử sức," và trong gian nan, văn hóa Việt càng thêm tỏa sáng!