Nguyễn Bính là một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới trước Cách mạng tháng Tám. Ông có biệt tài hiểu thấu tâm lí của những người dân quê chất phác, hiền hậu. Bài thơ Tương tư trích trong tập Lỡ bước sang ngang (1940) phản ánh tâm trạng khắc khoải chờ mong của một chàng trai đang yêu với tình yêu đơn phương không được đáp đền. Điều đó thể hiện rõ nhất qua hai khổ thơ cuối.
Hai khổ thơ cuối bài thơ diễn tả nỗi nhớ nhung da diết, khắc khoải của nhân vật trữ tình. Nỗi nhớ ấy được thể hiện qua những hình ảnh quen thuộc, gần gũi với đời sống làng quê:
"Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Một người chín nhớ mười mong một người."
Hình ảnh "thôn Đoài" và "thôn Đông" tượng trưng cho hai phía của tình yêu, nơi chàng trai và cô gái đang ở. Hai bên cách nhau bởi một con sông, một cánh đồng hay một con đường? Khoảng cách địa lý ấy khiến cho tình yêu của họ trở nên xa vời, khó khăn. Từ "chín nhớ mười mong" thể hiện nỗi nhớ nhung da diết, mãnh liệt của chàng trai dành cho cô gái. Anh luôn mong ngóng, chờ đợi ngày được gặp gỡ người mình yêu.
Nỗi nhớ nhung ấy còn được thể hiện qua những hình ảnh ẩn dụ:
"Nắng mưa là bệnh của giời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng."
Câu thơ sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh. Nắng mưa là hiện tượng tự nhiên, thường xuyên xảy ra, nhưng nó cũng là biểu tượng cho những biến đổi bất thường của cuộc sống. Tương tư là tình yêu đơn phương, là nỗi nhớ nhung da diết, khắc khoải của người đang yêu. Qua đó, ta thấy được nỗi nhớ nhung của chàng trai đối với cô gái thật da diết, mãnh liệt, giống như quy luật tự nhiên của trời đất.
Nỗi nhớ nhung ấy còn được thể hiện qua những hình ảnh cụ thể, sinh động:
"Nhớ gì như nhớ người yêu
Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương
Nhớ từng bản khói cùng sương
Sớm khuya bếp lửa người thương đi về."
Những hình ảnh "trăng", "nắng", "bản khói", "sương", "bếp lửa" đều là những hình ảnh quen thuộc, gắn liền với cuộc sống của người dân quê. Chúng được sử dụng để miêu tả khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, thơ mộng nhưng cũng mang vẻ buồn bã, hiu quạnh. Đồng thời, chúng cũng gợi lên nỗi nhớ nhung da diết, khắc khoải của chàng trai. Chàng trai nhớ từng chi tiết nhỏ nhặt nhất về người mình yêu, từ ánh trăng, nắng chiều đến những làn khói bếp. Tất cả đều gợi lên hình ảnh người con gái mà chàng trai đang yêu thương.
Như vậy, qua hai khổ thơ cuối bài thơ Tương tư, Nguyễn Bính đã thể hiện thành công tâm trạng của nhân vật trữ tình. Đó là nỗi nhớ nhung da diết, khắc khoải, sự đau đớn, nóng lòng chờ đợi và nỗi cô đơn, trống trải khi phải xa cách người mình yêu.