I. Sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh trong đường lối Đổi mới (1986)
1. Chủ nghĩa Mác – Lênin: nền tảng tư tưởng – lý luận
Chủ nghĩa Mác – Lênin khẳng định:
- Lực lượng sản xuất là yếu tố quyết định sự phát triển của xã hội.
- Kinh tế là nền tảng, chính trị là kiến trúc thượng tầng.
- Nhà nước phải phản ánh và phục vụ lợi ích của nhân dân, đặc biệt là giai cấp công nhân và người lao động.
→ Vận dụng vào Việt Nam:
- Đổi mới tư duy về kinh tế: từ mô hình kế hoạch hóa tập trung, cứng nhắc, sang nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước.
- Thừa nhận vai trò của thị trường như một công cụ khách quan, thay vì phủ nhận hoặc đối lập hoàn toàn với chủ nghĩa xã hội.
- Tôn trọng quy luật khách quan (quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh), không áp đặt duy ý chí.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh:
Tư tưởng Hồ Chí Minh luôn đề cao:
- Lấy dân làm gốc: Mọi đường lối, chính sách phải xuất phát từ lợi ích của nhân dân.
- Thực tiễn là thước đo chân lý: “Muốn biết lý luận đúng hay sai thì phải nhìn vào thực tiễn.”
- Độc lập, tự chủ trong tư duy và hành động: “Phải biết học cái hay, cái tiến bộ của người ta, nhưng không được rập khuôn máy móc.”
→ Vận dụng vào Đổi mới:
- Việt Nam đổi mới không phủ nhận con đường xã hội chủ nghĩa, mà là đổi mới cách làm để hiện thực hóa chủ nghĩa xã hội phù hợp với điều kiện thực tế.
- Đặt trọng tâm vào việc cải thiện đời sống nhân dân, nâng cao năng suất lao động, phát triển đất nước.
- Không giáo điều, không chạy theo mô hình có sẵn.
II. Vì sao Việt Nam không sao chép mô hình của các nước xã hội chủ nghĩa khác?
1. Thực tiễn lịch sử và điều kiện cụ thể của Việt Nam
- Việt Nam bước ra từ chiến tranh, nền kinh tế kiệt quệ, điểm xuất phát thấp.
- Mô hình bao cấp trước Đổi mới đã bộc lộ nhiều hạn chế (lạm phát, thiếu đói, quan liêu…).
- Không thể áp dụng nguyên xi mô hình của Liên Xô hay Trung Quốc vì điều kiện chính trị – văn hóa – xã hội khác biệt.
2. Hệ quả của việc sao chép máy móc
- Nhiều nước XHCN áp dụng rập khuôn mô hình Liên Xô đã rơi vào trì trệ, khủng hoảng, thậm chí tan rã (ví dụ: Đông Âu).
- Sự sụp đổ của Liên Xô là một bài học lớn về việc thiếu linh hoạt và không tôn trọng quy luật phát triển khách quan.
3. Quan điểm độc lập, tự chủ trong tư duy của Đảng Cộng sản Việt Nam
- “Không đổi mới vì đổi mới” – mà đổi mới để phát triển đất nước, giữ vững độc lập dân tộc, nâng cao đời sống nhân dân.
- Không làm “bản sao” của ai cả. Mỗi quốc gia có điều kiện khác nhau, cần con đường riêng.
- Mô hình “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” của Việt Nam là một sáng tạo lý luận và thực tiễn phù hợp.
==)) Kết luận
Đường lối Đổi mới năm 1986 là kết quả của sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, trên cơ sở bám sát thực tiễn Việt Nam. Thay vì sao chép mô hình XHCN của các nước khác, Việt Nam lựa chọn con đường riêng, phù hợp với đặc điểm dân tộc, điều kiện kinh tế – xã hội và yêu cầu phát triển bền vững, với mục tiêu cuối cùng là “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.