Nhà thơ là người phát ngôn cho tâm hồn của con người, là nơi gửi gắm những suy nghĩ, cảm xúc chân thực nhất. Vì vậy, khi đọc thơ, ta thường thấy được những nét riêng biệt trong cách thể hiện "cái tôi" trữ tình của từng tác giả. Điều này càng được thể hiện rõ ràng hơn qua hai đoạn thơ "Tương tư chiều" của Xuân Diệu và "Chùm nhỏ thơ yêu" của Chế Lan Viên.
Trong đoạn thơ "Tương tư chiều" của Xuân Diệu, "cái tôi" trữ tình được thể hiện qua nỗi nhớ da diết, khắc khoải, không ngừng nghỉ. Nhà thơ nhớ tiếng, nhớ hình, nhớ ảnh, nhớ em, nhớ cả bản thân mình trong quá khứ. Nỗi nhớ ấy dường như vượt thời gian và không gian, trở nên vô tận:
> Anh nhớ tiếng. Anh nhớ hình. Anh nhớ ảnh. Anh nhớ em, anh nhớ lắm! Em ơi! Anh nhớ anh của ngày tháng xa khơi, nhớ đôi môi đang cười ở phương trời. Nhớ đôi mắt đang nhìn anh đăm đắm.
Điệp từ "nhớ" được lặp lại nhiều lần, kết hợp với nhịp thơ dồn dập, gấp gáp, tạo nên cảm giác bồn chồn, day dứt. Nỗi nhớ ấy khiến nhà thơ muốn tìm kiếm, muốn gặp gỡ, muốn được hòa quyện vào nhau. Tuy nhiên, dù cố gắng đến đâu, nhà thơ vẫn chỉ nhận lại sự cô đơn, trống vắng:
> Em! Xích lại! Và đưa tay anh nắm!
Câu thơ cuối cùng như một lời khẩn cầu tha thiết, mong muốn được gần gũi, được chạm vào người thương. Nhưng đáp lại chỉ là khoảng cách vô hình, khiến nhà thơ càng thêm đau khổ, tiếc nuối.
Trong khi đó, "cái tôi" trữ tình của Chế Lan Viên trong đoạn thơ "Chùm nhỏ thơ yêu" lại được thể hiện qua nỗi nhớ nhẹ nhàng, tinh tế, đầy ẩn dụ. Nhà thơ so sánh nỗi nhớ với "đất liền xa cách bể nửa đêm sâu", gợi lên cảm giác gần gũi nhưng cũng rất xa xôi, khó nắm bắt. Nỗi nhớ ấy khiến nhà thơ cảm thấy bất lực, không thể níu giữ được tình yêu:
> Anh cách em như đất liền xa cách bể
> Nửa đêm sâu anh nhớ em, biển nhớ bờ
> Sóng lại đẩy xa thêm
> Đưa em tới cõi mơ
Hình ảnh "sóng lại đẩy xa thêm" là một ẩn dụ cho sự bất lực của nhà thơ trước tình yêu. Dù cố gắng đến đâu, nhà thơ vẫn không thể đến được với người thương, chỉ có thể gửi gắm nỗi nhớ vào giấc mơ.
Sự khác biệt trong cách thể hiện "cái tôi" trữ tình của Xuân Diệu và Chế Lan Viên xuất phát từ phong cách sáng tác và trải nghiệm cuộc sống của mỗi người. Xuân Diệu là một nhà thơ lãng mạn, luôn khao khát được yêu thương, được gắn bó. Còn Chế Lan Viên là một nhà thơ hiện thực, luôn trăn trở với những vấn đề xã hội, với những mất mát, chia ly.
Tuy nhiên, dù khác biệt về nội dung và hình thức, cả hai đoạn thơ đều thể hiện được nỗi nhớ da diết, khắc khoải của con người trong tình yêu. Đó là một nét đẹp chung của "cái tôi" trữ tình trong thơ ca Việt Nam.