Văn chương luôn hướng tới cái đẹp, cái tốt, cái hoàn mĩ. Bởi vậy, mỗi tác phẩm đều khắc họa những hình tượng nhân vật lí tưởng nhằm truyền tải tư tưởng, thông điệp của tác giả. Nhà văn Nam Cao cũng không ngoại lệ khi ông luôn chú trọng vào việc xây dựng nhân vật, nhất là những nhân vật trong sáng tác trước Cách mạng tháng Tám. Tiêu biểu phải kể đến nhân vật Hộ trong "Đời thừa".
Hộ là một nhà văn, đồng thời cũng là một trí thức nghèo trước Cách mạng. Anh ta là người có hoài bão lớn lao, khát khao cống hiến cho nghệ thuật. Trước khi gặp Tuyết, anh ta đã phải trải qua nhiều khó khăn, vất vả để nuôi dưỡng ước mơ ấy. Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi khi anh ta gặp gỡ và cưới Tuyết - cô gái xinh đẹp, dịu dàng. Từ đây, Hộ rơi vào bi kịch tinh thần khi phải đối mặt với gánh nặng gia đình, cơm áo gạo tiền.
Trước tiên, Hộ là một người có trách nhiệm với gia đình. Sau khi kết hôn, anh ta đã gác lại ước mơ để kiếm tiền nuôi vợ con. Điều này thể hiện qua việc Hộ làm rất nhiều nghề khác nhau như viết văn, dịch sách,... Thậm chí, anh ta còn chấp nhận viết những bài báo rẻ tiền để kiếm tiền trang trải cuộc sống. Sự hy sinh của Hộ thật đáng trân trọng bởi anh ta đã đặt lợi ích của gia đình lên trên nhu cầu cá nhân.
Tuy nhiên, chính vì gánh nặng gia đình mà Hộ đã rơi vào bi kịch tinh thần. Anh ta trở nên bế tắc, tuyệt vọng khi không thể thực hiện được ước mơ của mình. Hộ thường xuyên uống rượu để giải sầu, thậm chí có lần anh ta đã đánh đập vợ con. Đây là hệ quả tất yếu của áp lực cuộc sống đối với một người có lý tưởng cao đẹp nhưng lại bị trói buộc bởi thực tế phũ phàng.
Qua nhân vật Hộ, Nam Cao đã phản ánh chân thực số phận của người tri thức trong xã hội cũ. Họ là những người có tài năng, khát vọng nhưng lại bị vùi dập bởi thực tế nghiệt ngã. Đồng thời, tác giả cũng bày tỏ niềm xót thương, đồng cảm với những con người bất hạnh ấy.
Ngoài ra, Nam Cao còn sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, phù hợp với lối kể chuyện tự nhiên, chân thực. Tác giả đã khéo léo lồng ghép những chi tiết nhỏ để khắc họa tâm trạng, suy nghĩ của nhân vật Hộ. Nhờ đó, người đọc dễ dàng đồng cảm với nỗi đau của anh ta.
Tóm lại, nhân vật Hộ trong "Đời thừa" là một điển hình cho số phận của người tri thức trong xã hội cũ. Họ là những người có tài năng, khát vọng nhưng lại bị vùi dập bởi thực tế phũ phàng. Qua nhân vật này, Nam Cao đã thể hiện tấm lòng nhân đạo sâu sắc của mình.