Phân tích nhan đề đời khổ của nguyễn khải

Question

𝙥é 𝙢ư𝙖 ᶻ 𝗓 𐰁 .ᐟ · Accepted Answer

Phân tích nhan đề Đời thừa của Nguyễn Khải

Nhà văn Nguyễn Khải là một trong những cây bút tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt là trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ và thời kỳ sau đó. Ông thường quan tâm đến số phận con người, đặc biệt là những con người nhỏ bé trong xã hội đang chuyển mình. Một trong những tác phẩm đặc sắc của ông là truyện ngắn Đời thừa. Ngay từ nhan đề, tác phẩm đã gợi ra những suy ngẫm sâu sắc về giá trị sống, về con đường làm nghệ thuật và lý tưởng sống của người trí thức trong xã hội mới.

1. Ý nghĩa trực tiếp của nhan đề:

“Đời thừa” – hai từ ngắn gọn nhưng mang sức gợi lớn. “Đời” là cuộc sống, là sự tồn tại của con người trên thế gian này. “Thừa” là dư, là không cần thiết, không có giá trị sử dụng. Như vậy, “đời thừa” mang hàm nghĩa về một kiếp sống vô nghĩa, sống mà không được công nhận, không được trân trọng, thậm chí là sống một cách thừa thãi, không có ích cho cuộc đời, cho xã hội.

Đặt nhan đề như vậy, Nguyễn Khải đã gợi lên một nghịch lý: con người sống mà không thực sự “sống”, sống mà đánh mất chính mình, đánh mất cả niềm tin, lý tưởng và giá trị sống đích thực.

2. Liên hệ đến nhân vật chính – Hộ:

Nhân vật Hộ trong truyện là một người trí thức có tài, có ước mơ cháy bỏng được cống hiến cho nghệ thuật. Anh từng khao khát viết những tác phẩm lớn, có giá trị nhân văn sâu sắc. Nhưng rồi cuộc sống mưu sinh, cơm áo gạo tiền và gánh nặng gia đình khiến Hộ dần rơi vào vòng xoáy thực dụng. Từ một người đầy lý tưởng, anh trở thành người chán nản, bất mãn, thậm chí hành xử thô bạo với vợ con – những người anh từng yêu thương sâu sắc.

Chính vì vậy, cuộc đời Hộ trở nên “thừa” – một đời sống lệch khỏi quỹ đạo mà anh từng mơ ước, một đời sống khiến anh luôn dằn vặt, đau khổ, tự phủ định chính mình. Cảm giác sống “đời thừa” chính là bi kịch lớn nhất trong tâm hồn Hộ – người trí thức bị giằng xé giữa lý tưởng và hiện thực.

3. Thông điệp từ nhan đề:

Nhan đề “Đời thừa” không chỉ phản ánh số phận cá nhân Hộ mà còn là lời cảnh tỉnh về lối sống vô nghĩa, về việc đánh mất giá trị sống đích thực. Trong xã hội, có rất nhiều người giống như Hộ – tài năng, khát vọng nhưng bị thực tại làm cho bào mòn niềm tin, để rồi sống một cuộc đời nửa vời, không mục tiêu, không ánh sáng.

Qua đó, Nguyễn Khải muốn nhấn mạnh: Con người không thể sống chỉ để tồn tại. Sống thực sự là phải có lý tưởng, có trách nhiệm với bản thân và những người xung quanh. Một cuộc sống không có mục tiêu, không có tình yêu thương và không biết cống hiến sẽ sớm trở thành “đời thừa” – một sự sống không có ý nghĩa.

Kết luận:

Nhan đề Đời thừa là một nhan đề đầy ám ảnh và giàu chất triết lý. Nó không chỉ là tiếng lòng của nhân vật Hộ, mà còn là lời nhắc nhở cho mỗi chúng ta về giá trị sống. Phải biết sống sao cho xứng đáng, sống sao cho mỗi ngày đều có ý nghĩa, để không bao giờ phải ngậm ngùi thốt lên rằng mình đã sống một kiếp “đời thừa”.