Nguyễn Huy Thiệp là nhà văn mang đến những làn sóng mới trên văn đàn Việt Nam với những thể văn đa dạng và cách viết mang tính "không trùng lặp". Trong "Chiếc thuyền ngoài xa" ông đã đào sâu vào những vấn đề của cuộc sống, đưa ra cái nhìn đúng đắn về xã hội thông qua những tình huống truyện bất ngờ và độc đáo. Tác phẩm xoay quanh những con người trong gia đình hàng chài, bên cạnh những nhân vật như Phùng, Đẩu hay thằng Phác,... thì người đàn bà hàng chài nổi lên như hình tượng gắn liền với thân phận khổ đau của biết bao phụ nữ Việt Nam thời kì xưa.
Người đàn bà ấy xuất hiện trong giây lát rồi biến mất ngay đằng sau "Chiếc thuyền ngoài xa", ẩn mình sau vẻ đẹp tuyệt diệu của thiên nhiên. Bà hiện lên với ngoại hình xấu xí, thô kệch; mặt rỗ, dáng vẻ mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới. Cuộc sống khó khăn, nghèo đói đã bào mòn hết vẻ đẹp vốn có của một người phụ nữ, in hằn lên khuôn mặt bà những nỗi vất vả, cực nhọc. Không chỉ vậy, đôi mắt bà luôn lúc nào cũng lộ ra vẻ cam chịu, khuất phục trước những trận đòn roi của lão chồng say rượu. Hình ảnh người đàn bà hàng chài chính là đại diện tiêu biểu cho số phận của người phụ nữ Việt Nam trong thời kì trước.
Dù phải chịu đựng biết bao đau đớn cả về thể xác lẫn tinh thần song người đàn bà ấy vẫn cam chịu, không tìm cách chống trả hay chạy trốn. Trước tòa án huyện, khi được chánh án Đẩu gợi ý ly hôn, bà đã van xin "Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó...". Theo lẽ thường, ly hôn chính là cách tốt nhất giúp người phụ nữ thoát khỏi cuộc sống khổ cực, bạo lực đó song bà lại van xin một cách tha thiết, bất chấp hậu quả. Lý do bà đưa ra đó chính là trên thuyền, gió dập sóng vùi, vợ chồng, con cái hò hàng nhau để kiếm sống nuôi nhau. Nếu bà bỏ chồng thì con bà sẽ chẳng có bố, sẽ trở thành đứa trẻ vô giáo dục, hỏng tương lai. Bởi thế, dù bị đánh đập, hành hạ bà vẫn cắn răng chịu đựng, hi sinh tất cả vì con. Tình mẫu tử thiêng liêng, cao cả đã khiến bà sẵn sàng hy sinh mọi thứ, thậm chí cả quyền lợi của bản thân mình.
Không dừng lại ở đó, người đàn bà hàng chài còn là người thấu tình đạt lí. Trước những lời nói cay nghiệt, coi thường của Phùng và Đẩu, bà đã rất cảm kích trước hành động cứu giúp con mình. Thế nhưng, bà cũng hiểu rõ rằng hai người không hề hiểu cuộc sống của những người làm nghề này nên đã giải thích cặn kẽ từng chút một. Bà thừa nhận mình là người xấu, cam chịu nhưng cũng bởi cuộc sống quá khó khăn, bấp bênh. Qua lời kể của bà, ta chợt vỡ lẽ rằng hóa ra phía sau bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp kia lại là một bức tranh cuộc sống đầy rẫy những nghịch lí, trái ngang.
Nhân vật người đàn bà hàng chài đã góp phần tạo nên cái nhìn đúng đắn về cuộc sống và con người. Thông qua nhân vật này, nhà văn đã gửi gắm tấm lòng nhân đạo sâu sắc tới những số phận bất hạnh trong xã hội.