myaboss
Tác dụng của điểm nhìn trong tác phẩm văn học là một nội dung rất quan trọng trong phân tích tác phẩm, đặc biệt với học sinh chuyên Văn. Dưới đây là phần trình bày ngắn gọn nhưng chuyên sâu – đủ ý – dễ nhớ:
Khái niệm điểm nhìn trong văn học:
Điểm nhìn là vị trí, góc độ mà người kể chuyện hoặc nhân vật dùng để quan sát, cảm nhận, đánh giá sự việc, hiện tượng trong tác phẩm.
Điểm nhìn có thể thuộc về:
- Người kể chuyện (ngôi thứ nhất hay thứ ba)
- Nhân vật (đặc biệt trong truyện có điểm nhìn trần thuật luân chuyển)
- Tác giả (trong thơ trữ tình)
Tác dụng của điểm nhìn trong tác phẩm văn học:
1. Tạo nên tính chủ quan – khách quan cho câu chuyện:
- Điểm nhìn của người kể chuyện toàn tri (ngôi thứ ba) giúp câu chuyện có tính khách quan, bao quát, nắm được toàn bộ sự việc và tâm lí nhân vật.
- Ngược lại, điểm nhìn của nhân vật (thường là ngôi thứ nhất) giúp tác phẩm mang màu sắc cá nhân, bộc lộ rõ nội tâm, cảm xúc, cách cảm – cách nghĩ riêng biệt.
2. Tạo chiều sâu tâm lý và tăng tính nghệ thuật:
- Khi điểm nhìn gắn với nhân vật (nhất là trẻ em, người yếu thế, người trong cuộc), câu chuyện trở nên chân thực, cảm động và sâu sắc hơn.
- Ví dụ: “Chiếc lược ngà” (Nguyễn Quang Sáng) sử dụng điểm nhìn của bé Thu làm nổi bật tình cảm cha con trong hoàn cảnh chiến tranh chia cắt.
- “Lặng lẽ Sa Pa” (Nguyễn Thành Long) chọn điểm nhìn qua người hoạ sĩ già để tôn vinh vẻ đẹp lặng thầm của người thanh niên trên đỉnh Yên Sơn.
3. Tăng tính đa nghĩa và chiều sâu cho tác phẩm:
- Khi thay đổi điểm nhìn, cùng một sự kiện có thể hiện ra nhiều khía cạnh khác nhau → tạo nên sự đa tầng trong cách tiếp nhận.
- Giúp người đọc nhìn thấy các mặt đối lập, đa chiều của nhân vật và đời sống.
4. Thể hiện dụng ý nghệ thuật và tư tưởng của tác giả:
- Tác giả có thể thông qua điểm nhìn để bộc lộ thái độ, tình cảm với nhân vật, sự kiện một cách kín đáo nhưng hiệu quả.
- Ví dụ: Trong “Vợ nhặt” (Kim Lân), tác giả sử dụng điểm nhìn linh hoạt qua Tràng, bà cụ Tứ, thị… để thể hiện thân phận bi thảm và khát vọng sống mãnh liệt của người nghèo.
Ghi nhớ:
“Điểm nhìn không chỉ là ống kính định hướng câu chuyện, mà còn là con mắt của trái tim – nơi phản ánh tư tưởng, tình cảm và chiều sâu nhân bản của tác phẩm.”