Đề bài: “Nếu một ngày, tất cả các nhân vật trong văn học Việt Nam cổ điển và hiện đại cùng thức dậy trong một thế giới như hiện nay – mạng xã hội, áp lực học tập, ô nhiễm, AI và chạy KPI – thì theo bạ...

Nếu một ngày, bức màn thời gian bỗng tan biến, và tất thảy những linh hồn bước ra từ trang sách văn học Việt Nam cổ điển lẫn hiện đại cùng thức dậy trong thế giới bộn bề của chúng ta – nơi mạng xã hội cuộn chảy không ngừng, áp lực học tập đè nặng, ô nhiễm giăng lối, trí tuệ nhân tạo (AI) vươn tầm, và guồng quay chạy KPI không ngừng nghỉ – thì viễn cảnh đó sẽ là một cuộc va chạm dữ dội giữa những giá trị xưa cũ và thách thức mới toanh. Giữa dòng xoáy ấy, ai sẽ sải cánh bay cao, ai sẽ chới với lạc loài, và ai sẽ là người ta muốn kề vai sát cánh trên hành trình làm người đầy chông gai?

Trong số những nhân vật ấy, tôi tin rằng anh thanh niên trong "Lặng lẽ Sa Pa" sẽ là người thích nghi tốt nhất. Vốn dĩ, cuộc sống của anh trên đỉnh núi cao đã là một sự cô độc tự nguyện, nhưng không hề tách biệt mà luôn hướng về công việc và tri thức. Anh có niềm đam mê mãnh liệt với khoa học, sự tỉ mỉ trong quan sát, và một tinh thần tự học không ngừng nghỉ. Trong thế giới hiện đại, anh thanh niên không những không lạc lõng mà còn có thể trở thành một hình mẫu lý tưởng. Anh sẽ say mê với AI, coi đó là công cụ đắc lực để nâng cao hiệu suất công việc (KPI) trong nghiên cứu khí tượng, môi trường (liên quan đến ô nhiễm). Mạng xã hội sẽ là cánh cửa rộng mở để anh chia sẻ những khám phá, kết nối với cộng đồng khoa học, và nhận được sự động viên từ những người đồng điệu, xóa đi phần nào sự cô đơn. Khả năng tìm thấy niềm vui trong công việc đơn độc và sự lạc quan cố hữu sẽ giúp anh vượt qua mọi áp lực, thậm chí còn truyền cảm hứng cho người khác về một lối sống có ích và ý nghĩa giữa những xô bồ.

Ngược lại, người có lẽ sẽ lạc lõng nhất, vật vã nhất chính là Chí Phèo. Cuộc đời anh đã là một bi kịch của sự tha hóa và bị đẩy ra rìa xã hội ngay cả trong bối cảnh làng Vũ Đại cũ. Khi bỗng dưng xuất hiện giữa thế giới hiện đại, Chí Phèo với bản chất bị vùi dập, những vết sẹo của định kiến và sự thiếu hụt kiến thức, kỹ năng sẽ hoàn toàn mất phương hướng. Mạng xã hội sẽ trở thành một bãi chiến trường nơi anh dễ dàng trở thành đối tượng bị phán xét, miệt thị, hoặc tệ hơn là bị lợi dụng bởi những kẻ trục lợi. Áp lực học tập và chạy KPI, những khái niệm xa lạ về năng suất và cạnh tranh, sẽ khiến anh bế tắc và bất lực. Thậm chí, nỗi đau về sự không được thừa nhận, không được "làm người lương thiện" sẽ càng khắc sâu khi anh chứng kiến những thành công và sự kết nối mà bản thân không thể đạt được. Cuộc đời Chí Phèo, nếu không có sự can thiệp kỳ diệu nào, sẽ lại là một chuỗi ngày đắm chìm trong đau khổ, có thể là cô độc hơn nữa giữa biển người đông đúc nhưng vô cảm của thời đại số.

Và trong hành trình làm người đầy phức tạp này, người mà tôi muốn chọn làm người đồng hành, không ai khác chính là Vợ Nhặt. Người phụ nữ không tên trong tác phẩm của Kim Lân đại diện cho sức sống mãnh liệt, lòng trắc ẩn và một niềm tin kiên định vào tương lai, bất chấp hoàn cảnh khốn cùng. Giữa áp lực học tập và chạy KPI, cô ấy sẽ nhắc nhở ta về giá trị của sự sống, về ý nghĩa của từng bữa cơm, từng niềm hy vọng nhỏ nhoi. Khi ta lạc lối giữa mê cung của mạng xã hội, cô ấy sẽ dạy ta cách trân trọng những kết nối thực sự, những tình người giản dị mà bền chặt. Trong bầu không khí ô nhiễm và những vấn đề lớn lao của thời đại, Vợ Nhặt sẽ không trực tiếp giải quyết, nhưng cô ấy sẽ là ngọn lửa ấm áp, là lời nhắc nhở về sự sẻ chia, về tình yêu thương con người – nền tảng để vượt qua mọi khó khăn. Điều quan trọng nhất, ở Vợ Nhặt toát lên một sự lạc quan bền bỉ, một khả năng vun đắp hạnh phúc từ những điều nhỏ bé nhất, một tinh thần sống đầy nhân văn mà ta cần bám víu để không bị cuốn trôi hay chai sạn giữa guồng quay vật chất.

Cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, giữa những tâm hồn văn học và thế giới hiện đại, là một lời nhắc nhở sâu sắc. Nó không chỉ là bài toán về khả năng thích nghi của từng cá nhân mà còn là lời tự vấn cho chính chúng ta. Rằng giữa mọi tiến bộ và thách thức, điều gì là cốt lõi để ta thực sự "làm người"? Phải chăng, những giá trị về tri thức, sự lạc quan, lòng nhân ái và khả năng thấu cảm – như anh thanh niên và Vợ Nhặt đã minh chứng – vẫn luôn là kim chỉ nam bất biến, giúp chúng ta không lạc lối giữa những tiếng vọng của thời đại số?