Câu 2 (2 điểm): Dựa vào kiến thức đã học, em hãy trình bày các đặc điểm tự nhiên của khu vực Tây Nam Á và phân tích vì sao khu vực này thường xuyên xảy ra các cuộc xung đột.

Hoàng phát

I. Đặc điểm tự nhiên của khu vực Tây Nam Á

Tây Nam Á là khu vực có vị trí đặc biệt quan trọng cả về mặt tự nhiên lẫn chính trị. Những đặc điểm tự nhiên nổi bật gồm:

1. Vị trí địa lí đặc biệt

• Tây Nam Á nằm ở ngã ba của ba châu lục: Á, Âu, Phi.
• Tiếp giáp các vùng biển quan trọng: Biển Địa Trung Hải, Biển Đỏ, Vịnh Ba Tư.
• Nơi đây có các tuyến hàng hải huyết mạch nối giữa châu Á với châu Âu và châu Phi như Kênh đào Xuy-ê, Eo biển Héc-mút...
• → Đây là khu vực có giá trị chiến lược rất cao về kinh tế và quân sự.

2. Địa hình chủ yếu là núi và cao nguyên

• Phần lớn diện tích là các dãy núi cao như dãy Zagros (ở Iran) và các cao nguyên lớn như cao nguyên Iran và Anatolia.
• Một số vùng trũng giữa sông như đồng bằng Lưỡng Hà (giữa sông Tigris và Euphrates).

3. Khí hậu khô hạn, nóng

• Tây Nam Á nằm trong vùng khí hậu hoang mạc và bán hoang mạc.
• Lượng mưa rất thấp, thời tiết khắc nghiệt, nhiệt độ cao vào mùa hè, chênh lệch ngày – đêm lớn.
• Việc thiếu nước ngọt là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt.

4. Nguồn tài nguyên phong phú, đặc biệt là dầu mỏ

• Khu vực này có trữ lượng dầu mỏ lớn nhất thế giới, tập trung chủ yếu ở các nước quanh vịnh Péc-xích như Ả Rập Xê Út, Iran, Iraq, Kuwait...
• Ngoài ra, còn có khí đốt tự nhiên với trữ lượng dồi dào.
• → Tài nguyên này là nguồn thu nhập chính và cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều tranh chấp.

5. Sông ngòi ít, chỉ có một số sông lớn

• Tiêu biểu là hai con sông quan trọng: Tigris và Euphrates – bắt nguồn từ Thổ Nhĩ Kỳ, chảy qua Syria và Iraq.
• Đây là nguồn nước chính phục vụ nông nghiệp, sinh hoạt và cũng là một trong những nguyên nhân gây mâu thuẫn giữa các quốc gia trong lưu vực.

II. Vì sao khu vực Tây Nam Á thường xuyên xảy ra các cuộc xung đột?

Tây Nam Á không chỉ có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt mà còn là nơi xảy ra nhiều xung đột phức tạp do các nguyên nhân sau:

1. Tranh chấp tôn giáo và sắc tộc

• Tây Nam Á là nơi khởi nguồn của ba tôn giáo lớn: Hồi giáo, Thiên Chúa giáo và Do Thái giáo.
• Xung đột tôn giáo dai dẳng, đặc biệt là giữa người Hồi giáo và người Do Thái.
• Khu vực có nhiều nhóm sắc tộc như người Ả Rập, người Do Thái, người Kurd, người Ba Tư,... → mâu thuẫn quyền lợi, bản sắc và lãnh thổ.

2. Tranh chấp lãnh thổ và vấn đề lập quốc

• Điển hình là xung đột giữa Israel và Palestine:
• Người Do Thái muốn lập quốc trên vùng đất Palestine – nơi đã có người Ả Rập sinh sống lâu đời.
• Các cuộc chiến tranh xảy ra nhiều lần (1948, 1967, 1973…) và đến nay vẫn chưa có giải pháp hòa bình bền vững.
• Ngoài ra còn có các tranh chấp biên giới, đất đai giữa các nước láng giềng khác như Iran – Iraq, Thổ Nhĩ Kỳ – người Kurd,...

3. Mâu thuẫn do tài nguyên dầu mỏ

• Dầu mỏ là nguồn tài nguyên chiến lược, là "vàng đen" của thế giới.
• Các nước lớn luôn tìm cách kiểm soát hoặc can thiệp để giành lợi ích trong khai thác, vận chuyển dầu.
• Sự cạnh tranh ảnh hưởng đến giá dầu, thị trường và an ninh khu vực.

4. Can thiệp của các thế lực bên ngoài

• Nhiều cuộc xung đột tại Tây Nam Á bị đẩy cao do sự can thiệp quân sự hoặc chính trị từ các cường quốc thế giới (như Mỹ, Nga, các nước châu Âu).
• Việc ủng hộ các phe phái khác nhau khiến khu vực trở nên bất ổn kéo dài.