Thế nào là pháp luật? Nêu vai trò của pháp luật trong đời sống cá nhân và xã hội. Lấy ví dụ thực tế minh họa.

Pháp luật là: hệ thống các quy tắc xử sự do Nhà nước ban hành hoặc thừa nhận, có tính quy phạm phổ biến, tính xác định chặt chẽ về mặt hình thức và tính bắt buộc chung, nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội. 

Vai trò của pháp luật

Trong đời sống cá nhân:

+ Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp: Pháp luật ghi nhận và bảo vệ các quyền cơ bản của công dân như quyền khiếu nại, tố cáo, quyền tự do cá nhân, quyền trong lĩnh vực giáo dục, học tập, hưởng thụ các giá trị văn hóa. 

+ Điều chỉnh hành vi và nâng cao ý thức trách nhiệm: Pháp luật giúp cá nhân điều chỉnh hành vi của mình, sống và làm việc theo pháp luật, tôn trọng các quy tắc xã hội, từ đó góp phần xây dựng và bảo vệ đất nước. 

+ Cơ sở để thực hiện quyền dân chủ và giám sát nhà nước: Pháp luật là căn cứ pháp lý để nhân dân thực hiện quyền làm chủ, quyền dân chủ và giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước. 

Trong đời sống xã hội:

+ Tạo lập trật tự xã hội ổn định: Pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội theo khuôn mẫu chung, đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của xã hội. 

+ Công cụ quản lý nhà nước: Pháp luật là công cụ để Nhà nước kiểm soát quyền lực, tổ chức hoạt động của các cơ quan nhà nước, và quản lý mọi mặt của đời sống xã hội. 

+ Giải quyết các mâu thuẫn: Trong xã hội, pháp luật đóng vai trò là căn cứ pháp lý để giải quyết các mâu thuẫn phát sinh giữa các cá nhân, tổ chức. 

+ Bảo vệ lợi ích của Nhà nước và xã hội: Pháp luật là phương tiện để bảo vệ lợi ích của Nhà nước, lợi ích chung của toàn xã hội và cộng đồng. 

Ví dụ thực tế

+ Trong đời sống cá nhân: Một người dân có quyền khởi kiện ra tòa án nếu cảm thấy quyền lợi bị xâm phạm (ví dụ: tranh chấp đất đai, hợp đồng mua bán). Việc tuân thủ Luật Giao thông đường bộ và bị xử phạt khi vi phạm (ví dụ: vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm) cho thấy tính bắt buộc và cưỡng chế của pháp luật. 

+ Trong đời sống xã hội: Các quy định về bảo vệ môi trường trong Luật Môi trường giúp kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, đảm bảo sức khỏe cộng đồng.