Trình bày cơ chế điều hòa đường huyết ở người khi lượng đường trong máu tăng cao.

Khi nồng độ glucose trong máu tăng cao (ví dụ sau bữa ăn), cơ thể người sẽ kích hoạt chuỗi phản ứng sinh lý – nội tiết để đưa đường huyết trở về mức bình thường (khoảng 4–6 mmol/L). Cơ chế chính như sau: 1. Cảm nhận tăng đường huyết tại tế bào β (tại đảo Langerhans, tụy) - Glucose máu đi vào tế bào β qua kênh vận chuyển GLUT2. - Tăng nồng độ ATP/ADP trong tế bào, đóng kênh K⁺ ATP-gated → màng tế bào bị khử cực. - Khử cực kích hoạt kênh Ca²⁺ → Ca²⁺ nội bào tăng → kích thích xuất bào insulin. 2. Phóng thích insulin vào máu - Insulin gắn lên thụ thể tyrosine kinase trên màng tế bào đích (gan, cơ, mỡ), khởi động chuỗi tín hiệu PI3K–Akt… 3. Tác dụng của insulin làm hạ đường huyết a) Gan • Tăng glycogen synthesis: kích hoạt glucokinase, glycogen synthase; ức chế glycogen phosphorylase • Giảm phân giải glycogen và giảm tân tạo đường (gluconeogenesis) • Kích thích đường vào tế bào gan (qua GLUT2) để tổng hợp glycogen và men chuyển hóa b) Cơ vân • Tăng biểu lộ GLUT4 trên màng → tăng thu nhận glucose • Tăng tổng hợp glycogen cơ và tăng thoái hóa glucose (glycolysis) c) Mô mỡ • Tăng thu nhận glucose (GLUT4) → chuyển thành glycerol cho tổng hợp triglyceride • Kích thích lipogenesis, ức chế lipolysis 4. Giảm tiết glucagon - Insulin và glucose cao trực tiếp ức chế tế bào α tuyến tụy giảm phóng thích glucagon, giảm tín hiệu kích thích gan giải phóng glucose. 5. Phản hồi âm (negative feedback) - Khi đường huyết về giới hạn bình thường, kích thích tiết insulin giảm, kích thích tiết glucagon phục hồi dần, duy trì cân bằng glucose ổn định. Kết quả cuối cùng của toàn bộ quá trình là tăng bắt giữ và dự trữ glucose ở gan–cơ–mỡ, giảm tạo thêm glucose từ gan, đưa đường huyết trở lại mức bình thường.