8. Trong lĩnh vực tâm lý học tích cực (positive psychology), người ta nhấn mạnh vào hạnh phúc, sự mãn nguyện và sức mạnh tinh thần thay vì tập trung vào bệnh lý. Tuy nhiên, bạn có nghĩ rằng sự nhấn mạn...

Trịnh Minh Châu

1. Về sự nguy hiểm của "Tích cực độc hại" (Toxic Positivity)

"Tích cực độc hại" là một thuật ngữ chỉ niềm tin rằng, bất kể một người đang phải trải qua điều gì, họ chỉ nên duy trì một thái độ tích cực. Đây là một sự biến tướng của tâm lý học tích cực và cực kỳ nguy hiểm vì nó:

Vô hiệu hóa cảm xúc: Khi một người đang đau khổ, câu nói "hãy nhìn vào mặt tích cực đi" sẽ làm họ cảm thấy cảm xúc của mình không được công nhận, khiến họ cảm thấy cô đơn và bị tổn thương hơn.

Ngăn cản sự phát triển cá nhân: Cảm xúc tiêu cực như buồn bã, thất vọng hay tức giận là những tín hiệu quý giá cho thấy có điều gì đó không ổn. Việc né tránh chúng cũng đồng nghĩa với việc bỏ lỡ cơ hội để nhìn nhận vấn đề, học hỏi và trưởng thành từ những khó khăn.

Tạo ra sự mặc cảm: Khi không thể lúc nào cũng vui vẻ, những người này sẽ cảm thấy có lỗi, yếu kém và xấu hổ với chính cảm xúc thật của mình.

2. Về mục tiêu thực sự của Tâm lý học Tích cực

Ngành tâm lý học tích cực chân chính không bao giờ khuyên con người phủ nhận cảm xúc tiêu cực. Thay vào đó, nó tập trung vào việc:

Tìm kiếm sự cân bằng: Mục tiêu không phải là loại bỏ cảm xúc tiêu cực mà là giúp con người trang bị công cụ để đối phó hiệu quả hơn với chúng. Nó giúp chúng ta học cách chấp nhận và xử lý những cảm xúc không vui một cách lành mạnh.

Xây dựng sức mạnh tinh thần: Tâm lý học tích cực nghiên cứu về sức bật (resilience) – khả năng hồi phục sau khó khăn. Để có sức bật, một người phải đối mặt với thử thách, vấp ngã, và sau đó học cách đứng lên.

Tập trung vào giải pháp: Thay vì chỉ than vãn về khó khăn (tiêu cực), tâm lý học tích cực khuyến khích ta tìm kiếm những giải pháp dựa trên điểm mạnh của mình (tích cực).

Ví dụ, khi một người thất bại trong công việc (cảm xúc tiêu cực), một người theo đuổi "tích cực độc hại" sẽ nói: "Cứ vui lên, rồi mọi thứ sẽ ổn." Trong khi đó, một nhà tâm lý học tích cực sẽ giúp người đó chấp nhận cảm xúc thất vọng, sau đó hướng dẫn họ tìm kiếm bài học từ thất bại, phát huy các điểm mạnh để chuẩn bị cho cơ hội tiếp theo.