vì sao vn đúng thứ 5 thế giói về rác thải

Chào bạn, đây là một câu hỏi rất quan trọng và đáng quan tâm về môi trường.

Cụm từ "Việt Nam đứng thứ 5 thế giới về rác thải" chủ yếu xuất phát từ các báo cáo quốc tế về rác thải nhựa rò rỉ ra đại dương (Marine Plastic Leakage), chứ không phải tổng lượng rác thải sinh hoạt (Municipal Solid Waste) được sản xuất trên đầu người.

Mặc dù có một báo cáo gây tranh cãi từ năm 2015 của tổ chức Ocean Conservancy đã liệt kê Việt Nam vào Top 5 và sau đó họ đã xin lỗi vì sự tập trung quá mức vào khu vực Đông Nam Á, nhưng nhiều nghiên cứu và tổ chức lớn khác như Ngân hàng Thế giới (World Bank) và WWF vẫn xếp Việt Nam trong nhóm 5-10 quốc gia hàng đầu thế giới về lượng rác thải nhựa phát tán ra môi trường biển.

Dưới đây là phân tích về nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa nghiêm trọng này:

I. Nguyên Nhân Chính Dẫn Đến Lượng Rác Thải Nhựa Lớn
Việt Nam đang trải qua quá trình tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, đô thị hóa mạnh mẽ và thay đổi lối sống, tạo ra áp lực khổng lồ lên hệ thống quản lý chất thải.

1. Thói Quen Tiêu Dùng Đồ Nhựa Dùng Một Lần
Sự tiện lợi và Giá rẻ: Các sản phẩm nhựa dùng một lần như túi nilon, hộp xốp, cốc nhựa, và ống hút có giá thành cực kỳ rẻ, dễ mua, và tiện lợi, trở thành lựa chọn hàng đầu trong sinh hoạt hàng ngày (đặc biệt trong ngành thực phẩm mang đi - take-away).

Tần suất sử dụng cao: Trung bình, mỗi hộ gia đình Việt Nam sử dụng khoảng 1 kg túi nilon mỗi tháng, và hơn 80% số đó bị thải bỏ chỉ sau một lần sử dụng. Điều này làm lượng rác thải tăng theo cấp số nhân.

2. Hạ Tầng Quản Lý Rác Thải Còn Hạn Chế
Tỷ lệ chôn lấp cao: Khoảng 85% tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt ở Việt Nam được xử lý bằng phương pháp chôn lấp. Đáng lo ngại hơn, phần lớn các bãi chôn lấp này là bãi chôn lấp không hợp vệ sinh, gây ô nhiễm đất và nước nghiêm trọng.

Hệ thống tái chế không chính thức (Informal Recycling): Mặc dù Việt Nam có một đội ngũ thu gom ve chai và tái chế tự phát rất lớn (giúp thu hồi một phần lớn rác thải), nhưng hệ thống này hoạt động nhỏ lẻ, không chính thức và không thể xử lý hết được các loại nhựa phức tạp hoặc nhựa bẩn.

Tỷ lệ rác thất thoát (Mismanaged Waste): Theo Ngân hàng Thế giới, lượng rác thải nhựa được xử lý sai cách, bao gồm việc vứt bừa bãi hoặc thất thoát ra sông, kênh rạch, là rất lớn, tạo điều kiện cho chúng trôi ra biển.

3. Vị Trí Địa Lý và Hệ Thống Sông Ngòi
Ô nhiễm từ sông ra biển: Một trong những nguyên nhân lớn nhất khiến Việt Nam xếp hạng cao về rác thải biển là do mạng lưới sông ngòi dày đặc. Các con sông lớn như sông Mekong và sông Hồng được ước tính là những con sông vận chuyển một lượng lớn rác thải nhựa từ đất liền ra đại dương.

Các tổ chức quốc tế ước tính rằng ít nhất 10% lượng rác thải nhựa được xử lý sai cách ở Việt Nam sẽ rò rỉ vào các tuyến đường thủy, sau đó đổ ra biển.

II. Các Thách Thức Khác
Thách Thức Chi Tiết
Nhập khẩu phế liệu Mặc dù đã có các quy định siết chặt, Việt Nam vẫn là một trong những nước nhập khẩu phế liệu nhựa lớn, làm gia tăng gánh nặng xử lý rác thải.
Thiếu phân loại tại nguồn Đa số người dân chưa thực hiện phân loại rác tại nguồn, khiến rác thải nhựa bị trộn lẫn với rác hữu cơ và các loại rác khác, làm phức tạp và tăng chi phí cho quá trình thu gom, tái chế.
Khung pháp lý và thực thi Việt Nam đã có Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và các lộ trình cấm túi nilon/nhựa dùng một lần, nhưng việc thực thi các chính sách này, đặc biệt ở cấp địa phương, vẫn còn nhiều khó khăn.