địa lý nà giúp tui nhen

Muichiro Ha

Phần II: TRẮC NGHIỆM LỰA CHỌN ĐÚNG SAI

Câu 1: Chọn đoạn thông tin đúng

Đoạn thông tin miêu tả sự khác nhau về thời tiết và khí hậu giữa các vùng trên Trái Đất. Chúng ta cùng phân tích từng ý:

• a) Sự khác nhau về thời tiết ở mọi nơi trên Trái Đất là biểu hiện của sự khác nhau về mùa khí hậu.
• Phân tích: Thời tiết là trạng thái khí quyển tại một địa điểm và thời gian nhất định (ví dụ: hôm nay trời nắng nóng, ngày mai mưa). Khí hậu là tổng hợp các điều kiện thời tiết ở một khu vực trong một thời gian dài (thường là 30 năm trở lên). Sự khác nhau về thời tiết trên Trái Đất (nóng, lạnh, mưa, khô...) chính là biểu hiện của sự khác nhau về khí hậu giữa các vùng. Vì vậy, ý này Đúng.
• b) Hiện tượng mùa diễn ra trái ngược nhau giữa bán cầu Bắc và bán cầu Nam.
• Phân tích: Do trục Trái Đất nghiêng và Trái Đất quay quanh Mặt Trời, nên khi bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời (mùa hè), bán cầu Nam sẽ chếch ra xa Mặt Trời (mùa đông) và ngược lại. Do đó, các mùa ở hai bán cầu diễn ra trái ngược nhau. Ý này Đúng.
• c) Việt Nam thuộc vùng ôn đới nên khí hậu có 4 mùa rõ rệt.
• Phân tích: Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, không phải ôn đới. Do đó, khí hậu nước ta có đặc điểm nóng ẩm, mưa nhiều và có sự phân mùa rõ rệt, nhưng không phải là 4 mùa như ở vùng ôn đới. Ý này Sai.
• d) Sinh ra hiện tượng mùa khác nhau là do Trái Đất chuyển động xung quanh Mặt Trời với hướng trục không thay đổi.
• Phân tích: Nguyên nhân chính tạo ra các mùa trên Trái Đất là do Trái Đất quay quanh Mặt Trời với trục nghiêng không đổi phương. Nếu trục không nghiêng và luôn vuông góc với mặt phẳng quỹ đạo, thì mọi nơi trên Trái Đất sẽ nhận được lượng nhiệt như nhau quanh năm và sẽ không có mùa. Ý này Sai.

Kết luận cho Câu 1: Các ý đúng là a và b.

Câu 2: Cho đoạn thông tin sau

Đoạn thông tin này nói về thuyết kiến tạo mảng. Chúng ta cùng phân tích từng ý:

• a) Thạch quyển được tạo thành bởi 2 mảng kiến tạo.
• Phân tích: Đoạn văn nói "Thạch quyển gồm một số mảng kiến tạo", không phải chỉ 2 mảng. Thạch quyển được chia thành nhiều mảng kiến tạo lớn nhỏ khác nhau. Ý này Sai.
• b) Các mảng kiến tạo hoàn toàn là lục địa.
• Phân tích: Đoạn văn nêu rõ: "Các mảng này có bộ phận nổi cao trên mực nước biển là lục địa, các đảo và có bộ phận chìm, thấp bị nước bao phủ là đại dương." Điều này có nghĩa là mảng kiến tạo bao gồm cả phần lục địa và phần đại dương. Ý này Sai.
• c) Các màng kiến tạo có sự dịch chuyển rất nhanh.
• Phân tích: Đoạn văn ghi: "Mỗi mảng kiến tạo di chuyển độc lập với tốc độ chậm." Ý này Sai.
• d) Sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo là do hoạt động của các dòng đối lưu vật chất.
• Phân tích: Đoạn văn nêu: "Hoạt động của các dòng đối lưu vật chất quánh dẻo và nhiệt độ cao trong lớp man-ti trên làm cho các mảng dịch chuyển." Đây chính là nguyên nhân dẫn đến sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo. Ý này Đúng.

Kết luận cho Câu 2: Ý đúng là d.

Câu 3: Ý kiến nào sau đây đúng, ý kiến nào sai khi bàn về hoạt động của nội lực?

Nội lực là những lực sinh ra bên trong Trái Đất, có tác động làm biến đổi địa hình bề mặt Trái Đất (biến dạng, nứt vỡ, nâng lên, hạ xuống...).

• a) Nội lực tạo ra các vận động kiến tạo, làm thay đổi địa hình.
• Phân tích: Các vận động kiến tạo (như uốn nếp, đứt gãy, tạo núi) là kết quả của nội lực. Các vận động này làm thay đổi địa hình bề mặt Trái Đất. Ý này Đúng.
• b) Nội lực là lực sinh ra bên trong Trái Đất.
• Phân tích: Đây là định nghĩa cơ bản của nội lực. Ý này Đúng.
• c) Vận động nội lực theo phương thẳng đứng gây ra hiện tượng vốn nếp, đứt gãy.
• Phân tích: Vận động nội lực theo phương thẳng đứng gây ra sự nâng lên hoặc hạ xuống của các bộ phận trên bề mặt Trái Đất, tạo ra các cao nguyên, đồng bằng, hoặc các vết nứt, đứt gãy. Uốn nếp là do lực tác động theo phương ngang. Ý này Sai.
• d) Vận động nội lực theo phương nằm ngang gây ra hiện tượng biển tiến và biển thoái.
• Phân tích: Vận động nội lực theo phương nằm ngang (lực nén hoặc lực kéo) gây ra hiện tượng uốn nếp và đứt gãy. Biển tiến và biển thoái chủ yếu là do sự thay đổi mực nước biển hoặc sự thay đổi địa hình do các lực khác gây ra (ví dụ: sự tan băng làm tăng mực nước biển). Ý này Sai.

Kết luận cho Câu 3:

• Đúng: a, b
• Sai: c, d

Câu 4: Cho đoạn thông tin: " Tại những khu vực cấu tạo bởi đá cứng, vận động kiến tạo làm các lớp đá của Trái Đất bị nứt vỡ, hình thành các vết nứt hoặc đứt gãy kéo dài. Hai bên đứt gãy có bộ phận được nâng lên và có bộ phận hạ thấp"

Đoạn thông tin mô tả quá trình hình thành đứt gãy do vận động kiến tạo ở những vùng đá cứng.

• a) Đứt gãy không tạo thành dãy núi, khối núi.
• Phân tích: Vận động đứt gãy theo phương thẳng đứng (nâng lên hoặc hạ xuống) có thể tạo thành các khối núi hoặc các sườn núi. Ý này Sai.
• b) Bộ phận hạ thấp của đứt gãy tạo thành thung lũng.
• Phân tích: Khi hai bên đứt gãy có sự chênh lệch về độ cao (một bên nâng lên, một bên hạ thấp), phần hạ thấp có thể tạo thành thung lũng. Ý này Đúng.
• c) Vận động kiến tạo theo phương ngang hình thành đứt gãy.
• Phân tích: Vận động kiến tạo theo phương ngang có thể gây ra cả uốn nếp và đứt gãy, đặc biệt khi lực tác động đủ mạnh và đá cứng, nó sẽ phá vỡ cấu trúc đá và tạo thành đứt gãy. Ý này Đúng.
• d) Đứt gãy thường chỉ xảy ra ở những khu vực có đá cứng.
• Phân tích: Đoạn văn cho biết "Tại những khu vực cấu tạo bởi đá cứng, vận động kiến tạo làm các lớp đá của Trái Đất bị nứt vỡ, hình thành... đứt gãy". Điều này ám chỉ rằng đá cứng dễ bị nứt vỡ và hình thành đứt gãy. Trong khi đó, đá mềm dẻo hơn và có xu hướng bị uốn nếp nhiều hơn. Tuy nhiên, đứt gãy cũng có thể xảy ra ở các loại đá khác, nhưng đá cứng thì dễ biểu hiện rõ nét hơn. Nếu hiểu theo ý "chỉ xảy ra" thì nó có thể không hoàn toàn chính xác, nhưng xét trong ngữ cảnh đoạn văn thì ý này nhấn mạnh vai trò của đá cứng trong việc hình thành đứt gãy. Tuy nhiên, so với các ý khác, ý này có thể gây tranh cãi một chút về độ chính xác tuyệt đối.
• Để làm rõ hơn, vận động kiến tạo theo phương ngang khi tác động lên đá cứng với lực lớn sẽ gây ra đứt gãy. Đá mềm dẻo hơn thì dễ bị uốn nếp. Tuy nhiên, các đứt gãy cũng có thể hình thành ở các khu vực có đá mềm dưới tác động của lực mạnh. Do đó, nói "chỉ xảy ra" có thể là hơi tuyệt đối.
• Xét lại câu hỏi và các lựa chọn, nếu ý c là đúng, thì đứt gãy là kết quả của vận động ngang. Ý d lại nói đứt gãy chỉ xảy ra ở đá cứng. Vận động ngang có thể gây đứt gãy ở cả đá cứng và đá mềm, nhưng ở đá cứng, biểu hiện đứt gãy rõ nét hơn. Nếu xét theo ý nghĩa của đoạn văn thì có vẻ như ý d muốn nói đá cứng là điều kiện thuận lợi để hình thành đứt gãy.
• Tuy nhiên, dựa trên kiến thức địa chất, đứt gãy là hiện tượng phổ biến và có thể xảy ra ở nhiều loại đá khác nhau tùy thuộc vào cường độ và bản chất của lực tác động. Nhưng nếu chỉ dựa vào đoạn văn thì nó tập trung vào đá cứng.
• Hãy xem xét lại ý a): "Đứt gãy không tạo thành dãy núi, khối núi". Điều này sai vì đứt gãy theo phương thẳng đứng có thể tạo thành núi.
• Ý b): "Bộ phận hạ thấp của đứt gãy tạo thành thung lũng". Điều này đúng.
• Ý c): "Vận động kiến tạo theo phương ngang hình thành đứt gãy". Điều này đúng.
• Ý d): "Đứt gãy thường chỉ xảy ra ở những khu vực có đá cứng". Đoạn văn nhấn mạnh đá cứng, nhưng "chỉ xảy ra" là một sự khẳng định mạnh mẽ.
• Trong trường hợp này, chúng ta cần tìm ý đúng hoặc sai. Nếu tìm ý đúng, thì b và c đều đúng. Nếu tìm ý sai, thì a sai.
• Đề bài yêu cầu chọn đoạn thông tin đúng (trong từng câu), tức là chọn ý đúng hoặc sai theo từng câu.
• Để chắc chắn, chúng ta hãy quay lại đọc kỹ đề bài Câu 4: "Ý kiến nào sau đây đúng, ý kiến nào sai khi bàn về hoạt động của nội lực?"
• Chúng ta đang phân tích dựa trên đoạn văn cho sẵn trong Câu 4.
• a) Đứt gãy không tạo thành dãy núi, khối núi. Sai. (Đứt gãy theo phương thẳng đứng có thể tạo thành núi, khối núi).
• b) Bộ phận hạ thấp của đứt gãy tạo thành thung lũng. Đúng. (Khi có sự chênh lệch độ cao, phần hạ thấp tạo thành thung lũng).
• c) Vận động kiến tạo theo phương ngang hình thành đứt gãy. Đúng. (Lực ngang tác động mạnh có thể làm đá nứt vỡ).
• d) Đứt gãy thường chỉ xảy ra ở những khu vực có đá cứng. Sai. (Dù đá cứng dễ nứt vỡ, nhưng đứt gãy có thể xảy ra ở nhiều loại đá khác nhau).
• Kết luận cho Câu 4: Ý đúng là b và c. Ý sai là a và d.

Câu 5: Cho đoạn thông tin sau

Đoạn thông tin nói về Nhật Bản và các hiện tượng động đất, núi lửa.

• a) Nhật Bản là quốc gia chịu ảnh hưởng nhiều của động đất và núi lửa.
• Phân tích: Đoạn văn ghi: "thường xuyên chịu ảnh hưởng của động đất, núi lửa" và "nước Nhật phải chịu khoảng 1000 trận động đất lớn nhỏ" mỗi năm. Điều này khẳng định ý này là Đúng.
• b) Nguyên nhân chủ yếu sinh ra động đất, núi lửa là do nội lực.
• Phân tích: Động đất và núi lửa thường liên quan đến sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo, là hoạt động của nội lực bên trong Trái Đất. Ý này Đúng.
• c) Động đất, núi lửa chỉ xảy trên biển ở Nhật Bản.
• Phân tích: Đoạn văn nói về động đất, núi lửa ở Nhật Bản, bao gồm cả núi lửa đang hoạt động và các trận động đất. Không có thông tin nào nói rằng chúng chỉ xảy ra trên biển. Ngược lại, các núi lửa đang hoạt động thì thường nằm trên đất liền. Ý này Sai.
• d) Nhật Bản chịu ảnh hưởng nhiều của động đất và núi lửa là do vị trí nằm ở nơi tiếp giáp giữa hai mảng kiến tạo Âu - Á và Thái Bình Dương.
• Phân tích: Vùng tiếp giáp giữa các mảng kiến tạo là nơi hoạt động địa chất mạnh, thường xuyên xảy ra động đất và núi lửa. Vị trí của Nhật Bản nằm trên Vành đai lửa Thái Bình Dương, là nơi tiếp giáp của nhiều mảng kiến tạo, giải thích cho tần suất động đất và núi lửa cao. Ý này Đúng.

Kết luận cho Câu 5: Các ý đúng là a, b, d. Ý sai là c.

Câu 6: Cho đoạn thông tin sau:

Đoạn thông tin nói về ngoại lực. Ngoại lực là những lực tác động từ bên ngoài lên bề mặt Trái Đất (do gió, nước, băng tuyết, sinh vật,...), có xu hướng phá hủy, san bằng các địa hình do nội lực tạo ra và bồi đắp vật liệu ở những nơi trũng thấp.

• a) Ngoại lực là lực sinh ra chủ yếu do năng lượng bức xạ Mặt trời.
• Phân tích: Năng lượng Mặt Trời cung cấp năng lượng cho các quá trình khí tượng thủy văn (gió, mưa, bốc hơi nước...) là những yếu tố chính của ngoại lực. Ý này Đúng.
• b) Hệ thống núi Himalaya được hình thành do ngoại lực.
• Phân tích: Dãy Himalaya là một dãy núi trẻ, được hình thành do sự va chạm của các mảng kiến tạo, tức là do nội lực. Ngoại lực chỉ có tác động làm bào mòn, sửa đổi địa hình núi Himalaya chứ không phải tạo ra nó. Ý này Sai.
• c) Các tác động ngoại lực diễn ra độc lập, tách biệt với các tác động nội lực.
• Phân tích: Nội lực và ngoại lực luôn tác động song song và bổ trợ lẫn nhau trong quá trình hình thành địa hình. Nội lực tạo ra địa hình ban đầu, còn ngoại lực tác động để làm biến đổi, bào mòn hoặc bồi đắp địa hình đó. Chúng không diễn ra độc lập. Ý này Sai.
• d) Dạng địa hình các-xto là một trong những biểu hiện điển hình của tác động ngoại lực trên bề mặt Trái Đất.
• Phân tích: Địa hình các-xto (hang động, thạch nhũ, tháp các-xto...) được hình thành do quá trình hòa tan đá vôi bởi nước, đây là một tác động điển hình của ngoại lực (nước chảy). Ý này Đúng.

Kết luận cho Câu 6: Các ý đúng là a, d. Ý sai là b, c.

Phần III: TRẮC NGHIỆM TRẢ LỜI NGẮN

Câu 1: Biết rằng bản đồ có tỉ lệ là 1:200 000 000. Hãy cho biết 1cm trên bản đồ tương ứng với bao nhiêu km ngoài thực địa? (làm tròn kết quả đến hàng đơn vị của Km)

• Phân tích: Tỉ lệ 1:200 000 000 có nghĩa là 1 đơn vị đo trên bản đồ tương ứng với 200 000 000 đơn vị đo đó ngoài thực địa.
• Ta có: 1 cm trên bản đồ tương ứng với 200 000 000 cm ngoài thực địa.
• Để đổi sang km, ta thực hiện các bước sau:
• Đổi cm sang m: 200 000 000 cm / 100 cm/m = 2 000 000 m
• Đổi m sang km: 2 000 000 m / 1000 m/km = 2000 km
• Kết quả: 1 cm trên bản đồ tương ứng với 2000 km ngoài thực địa.

Câu 2: Hai điểm C và D có khoảng cách trên thực tế là 20 km thì trên bản đồ tỉ lệ 1: 700 000 khoảng cách giữa 2 điểm là bao nhiêu cm? (làm tròn kết quả đến hàng đơn vị của cm)

• Phân tích: Tỉ lệ bản đồ là 1:700 000. Điều này có nghĩa là 1 cm trên bản đồ tương ứng với 700 000 cm ngoài thực địa.
• Khoảng cách thực tế là 20 km. Ta cần đổi 20 km ra cm để sử dụng với tỉ lệ bản đồ.
• Đổi km sang m: 20 km * 1000 m/km = 20 000 m
• Đổi m sang cm: 20 000 m * 100 cm/m = 2 000 000 cm
• Bây giờ, ta tìm khoảng cách trên bản đồ:
• Khoảng cách trên bản đồ (cm) = Khoảng cách thực tế (cm) / Mẫu số tỉ lệ
• Khoảng cách trên bản đồ = 2 000 000 cm / 700 000
• Khoảng cách trên bản đồ = 20 / 7 ≈ 2.857 cm
• Làm tròn kết quả đến hàng đơn vị của cm: 2.857 cm làm tròn là 3 cm.
• Kết quả: Khoảng cách giữa 2 điểm trên bản đồ là 3 cm.