Tập thơ "Nhật ký trong tù" của Hồ Chí Minh được viết trong thời gian Người bị giam giữ tại nhà tù của chính quyền Tưởng Giới Thạch ở Quảng Tây, Trung Quốc từ tháng 8 năm 1942 đến tháng 9 năm 1943. Tập thơ gồm 133 bài thơ chữ Hán, thể hiện tâm hồn cao đẹp, ý chí kiên cường bất khuất, tinh thần lạc quan cách mạng và tình yêu thiên nhiên, con người của Bác.
Hoàn cảnh sáng tác:
- Tháng 8 năm 1942, sau khi kết thúc chuyến đi Pháp và Đông Nam Á để tranh thủ sự ủng hộ quốc tế cho phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam, Hồ Chí Minh lên đường trở về nước. Khi đến biên giới Việt - Trung, Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giữ với cáo buộc là gián điệp.
- Trong suốt hơn một năm bị giam cầm, Bác đã viết nhiều bài thơ thể hiện tâm trạng, suy nghĩ và cảm xúc của mình. Những bài thơ này không chỉ phản ánh cuộc sống khắc nghiệt trong tù mà còn thể hiện tinh thần lạc quan, ý chí kiên cường và lòng yêu nước sâu sắc của Bác.
Số lượng bài thơ:
- Tập thơ "Nhật ký trong tù" bao gồm 133 bài thơ chữ Hán.
Văn tự:
- Tập thơ được viết bằng chữ Hán, sử dụng các thể thơ truyền thống như thất ngôn bát cú, tứ tuyệt, ngũ ngôn...
Giá trị nội dung:
- Thể hiện tâm hồn cao đẹp của Bác: Tình yêu quê hương đất nước, lòng nhân ái, sự đồng cảm với những kiếp người lầm than, khát vọng độc lập tự do cho dân tộc…
- Thể hiện ý chí kiên cường bất khuất: Dù bị giam cầm, Bác vẫn giữ vững niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước, luôn hướng về Tổ quốc, quyết tâm thực hiện lý tưởng cách mạng.
- Thể hiện tinh thần lạc quan cách mạng: Bác luôn tìm thấy niềm vui trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên, trong những điều bình dị nhất.
Giá trị nghệ thuật:
- Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc nhưng giàu hình ảnh, gợi cảm.
- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, nhân hóa… tạo nên sức biểu đạt cao.
- Kết hợp hài hòa giữa yếu tố trữ tình và hiện thực, giữa cái riêng và cái chung, giữa cá nhân và cộng đồng.