ĐỀ 36: Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi: Hội Tây Kìa hội thăng bình tiếng pháo reo, Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo. Bà quan tênh nghếch xem bơi trải, Thằng bé lom khom nghé hát chèo. Cậy sức cây...

câu 1: Bài thơ "Hội Tây" được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Trong bài thơ, các -2-4-6-8 niêm với nhau về vần ("kia"-"hoa"-"và"-"sa"-"ba") và thanh (các chữ thứ 2, 4, 6 đều cùng một thanh điệu). Luật bằng trắc của bài thơ tuân theo quy tắc của thơ Đường luật, cụ thể là luật trắc vần bằng.

câu 2: Hình ảnh "cậy sức cây đu nhiều chị nhún" và "tham tiền cột mỡ lắm anh leo" trong bài thơ "Hội Tây" của Nguyễn Khuyến đã thể hiện rõ nhất sự nhục nhã, mất tự do của người dân Việt Nam dưới ách đô hộ của thực dân Pháp. Hai hình ảnh này miêu tả cảnh tượng những người phụ nữ và đàn ông Việt Nam phải tham gia vào những trò chơi giải trí mang tính chất nô lệ, bị ép buộc bởi chính quyền thực dân. Họ không còn được sống tự do, mà phải tuân theo những quy tắc, luật lệ do kẻ thống trị đặt ra. Hình ảnh này phản ánh sự bất lực, sự mất đi lòng tự tôn của người dân Việt Nam trước sự áp bức, bóc lột của thực dân Pháp.

câu 3: - Các từ "tênh nghếch", "lom khom" trong bài thơ "Hội Tây" đều là những từ tượng hình, miêu tả dáng vẻ, tư thế của con người. Từ "tênh nghếch" miêu tả dáng vẻ nghiêng đầu, không chú ý của bà quan, còn từ "lom khom" miêu tả dáng vẻ cúi xuống, cố gắng làm điều gì đó của thằng bé.

- Hai từ này được sử dụng trong hai câu thực của bài thơ để tạo nên sự tương phản về vị trí, vai trò của nhân vật. Bà quan, với dáng vẻ "tênh nghếch", thể hiện sự vô tâm, thờ ơ trước cảnh vui chơi náo nhiệt của lễ hội, trái ngược hoàn toàn với dáng vẻ "lom khom" của thằng bé, cho thấy sự háo hức, mong chờ được tham gia vào cuộc vui. Sự đối lập này góp phần làm nổi bật chủ đề chính của bài thơ: phê phán thói hư tật xấu của xã hội đương thời, đặc biệt là sự vô cảm, ích kỷ của tầng lớp thống trị.

câu 4: Trong hai câu luận, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa để miêu tả cảnh tượng lễ hội Tây.

- "Bà quan tênh nghếch xem bơi trải": Tác giả nhân hóa "bà quan" bằng cách miêu tả hành động "xem", vốn chỉ dành cho con người, nhưng lại được áp dụng cho "bà quan". Điều này tạo nên hình ảnh hài hước, châm biếm về sự vô tâm, thờ ơ của những người có quyền lực trong xã hội đối với cuộc sống của người dân.

- "Thằng bé lom khom nghé hát chèo": Tác giả nhân hóa "thằng bé" bằng cách miêu tả dáng vẻ "lom khom" - một dáng vẻ thường thấy ở trẻ em khi chúng cố gắng làm điều gì đó khó khăn hoặc không quen thuộc. Hình ảnh này thể hiện sự ngây thơ, hồn nhiên của trẻ em trong bối cảnh lễ hội nhộn nhịp, đầy màu sắc.

Tác dụng của phép nhân hóa:

- Tăng tính sinh động, hấp dẫn cho bức tranh lễ hội Tây.
- Gợi lên cảm giác gần gũi, thân thiện giữa con người với thiên nhiên.
- Thể hiện thái độ châm biếm, mỉa mai của tác giả trước những thói hư tật xấu của con người trong xã hội.

câu 5: Bài thơ "Hội Tây" của Nguyễn Khuyến mang ý nghĩa châm biếm sâu sắc về xã hội thực dân nửa phong kiến thời bấy giờ. Tác giả sử dụng những hình ảnh hài hước, mỉa mai để phản ánh sự lố lăng, kệch cỡm của lễ hội do thực dân Pháp tổ chức. Bài thơ thể hiện thái độ phê phán gay gắt của tác giả đối với những kẻ cầm quyền, đồng thời khẳng định tinh thần tự tôn dân tộc và lòng yêu nước của nhà thơ.

câu 6: Nguyễn Khuyến là một nhà thơ tiêu biểu của nền thi ca thời kỳ cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX. Ông có rất nhiều bài thơ hay để lại nhiều ấn tượng sâu sắc với người đọc.

Bài thơ "hội Tây" của Nguyễn Khuyến là một bức tranh lễ hội vô cùng chân thực và sống động. Nhưng đằng sau bức tranh ấy lại là một hiện thực đau buồn, sự châm biếm và mỉa mai của tác giả trước xã hội.

Hai câu thơ đầu tiên mở ra một khung cảnh lễ hội nhộn nhịp, náo nhiệt:

"Kìa hội Thăng Bình tiếng pháo reo,
Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo."

Từ "kìa" thể hiện sự ngạc nhiên và ngỡ ngàng của một người lần đầu được trải nghiệm lễ hội phương Tây. Đó là hội Thăng Bình, nơi người dân được vui chơi thoải mái, được thả mình vào không khí tưng bừng của lễ hội. "Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo" gợi lên hình ảnh những lá cờ nhiều màu sắc rực rỡ bay phấp phới trong gió, những dải đèn lồng treo cao tỏa ánh sáng lung linh, huyền ảo. Khung cảnh ấy khiến cho người lần đầu được chứng kiến không khỏi ngạc nhiên và tò mò.

Hai câu thơ tiếp theo mô tả những hoạt động đặc trưng của lễ hội Phương Tây:

"Bà quan tênh nghếch xem bơi trải,
Thằng bé lom khom nghé hát chèo."

Hình ảnh "bà quan tênh nghếch" và "thằng bé lom khom" tạo nên một sự tương phản hài hước, làm nổi bật sự khác biệt về địa vị xã hội. Bà quan tênh nghếch xem bơi trải, một trò chơi truyền thống của Việt Nam, trong khi thằng bé lom khom nghé hát chèo, một trò chơi dân gian khác. Sự xuất hiện của bà quan tênh nghếch trong một lễ hội truyền thống của phương Tây đã cho thấy rằng lễ hội này không chỉ đơn thuần là một dịp vui chơi mà còn mang ý nghĩa chính trị sâu sắc. Bà quan tên nhom ngóe xem bơi trải, một trò chơi truyền thống của Việt Nam, trong khi thằng bé lom khom nghé hát chèo, một trò chơi dân gian khác. Sự xuất hiện của bà quan tênh nghếch trong một lễ hội truyền thống của phương Tây đã cho thấy rằng lễ hội này không chỉ đơn thuần là một dịp vui chơi mà còn mang ý nghĩa chính trị sâu sắc.

Câu thơ cuối cùng là lời nhận xét, đánh giá của Nguyễn Khuyến về lễ hội:

"Cậy sức cây đu nhiều chị nhún,
Tham tiền cột mỡ lắm anh leo."

Cây đu và cột mỡ là hai trò chơi dân gian quen thuộc của người Việt Nam. Cây đu là trò chơi đòi hỏi sự dẻo dai và khéo léo, còn cột mỡ là trò chơi thử thách sự nhanh nhẹn và khéo léo của người chơi. Việc nhiều chị nhún và nhiều anh leo cột mỡ thể hiện sự tham gia hào hứng của người dân vào lễ hội. Tuy nhiên, hai câu thơ này cũng ẩn chứa ý nghĩa châm biếm của tác giả. Tác giả sử dụng từ "cậy sức" và "tham tiền" để miêu tả hành động của những người tham gia lễ hội, qua đó thể hiện sự khinh bỉ, chê bai của tác giả đối với họ.

"Khéo vẽ trò" là cụm từ thể hiện thái độ châm biếm, mỉa mai của tác giả. Theo quan điểm của Nguyễn Khuyến, lễ hội này chẳng qua là một trò đùa, một trò vui để mua vui cho thực dân Pháp, để chúng có cơ hội khoe khoang sự giàu có và văn minh của mình. Cụm từ "vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu" thể hiện rõ nhất thái độ căm phẫn, uất ức của tác giả trước tình cảnh đất nước bị xâm lược.

Bằng giọng điệu trào phúng đặc trưng, Nguyễn Khuyến đã vạch trần bộ mặt xấu xa của thực dân Pháp thông qua bài thơ "hội Tây". Bài thơ là một lời tố cáo mạnh mẽ chế độ thực dân phong kiến, đồng thời thể hiện tinh thần yêu nước, lòng tự tôn dân tộc của tác giả.