Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng phức tạp trên phạm vi toàn cầu, những hiện tượng thiên tai cực đoan như bão lũ, sạt lở đất hay hạn hán xuất hiện với tần suất ngày càng dày đặc. Trước sự giận dữ của thiên nhiên, con người trở nên vô cùng nhỏ bé, và đối tượng dễ bị tổn thương nhất chính là học sinh. Chính vì vậy, việc nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng sinh tồn cho học sinh khi xảy ra thiên tai không chỉ là yêu cầu cấp thiết của ngành giáo dục mà còn là vấn đề sống còn của toàn xã hội.
Thực tế cho thấy, nhiều học sinh hiện nay tuy rất giỏi kiến thức văn hóa nhưng lại thiếu hụt trầm trọng các kỹ năng ứng phó với tình huống khẩn cấp. Khi đối mặt với hỏa hoạn, ngập lụt hay giông bão, đa số các em thường rơi vào trạng thái hoảng loạn, sợ hãi và thụ động chờ đợi sự cứu giúp. Nguyên nhân một phần do chương trình học còn nặng về lý thuyết, một phần do sự bao bọc quá kỹ của gia đình. Để khắc phục tình trạng này, chúng ta cần triển khai đồng bộ các giải pháp từ nhà trường, gia đình và bản thân mỗi học sinh.
Giải pháp đầu tiên và quan trọng nhất nằm ở phía nhà trường. Giáo dục phòng tránh thiên tai không nên chỉ dừng lại ở những bài giảng lý thuyết khô khan trong sách Địa lý hay Giáo dục công dân. Nhà trường cần tổ chức thường xuyên các buổi diễn tập thực tế như: diễn tập sơ tán khi có báo động cháy, thực hành sơ cứu người đuối nước, hay cách tìm nơi trú ẩn an toàn khi có động đất. Việc "học đi đôi với hành" sẽ giúp các em hình thành phản xạ tự nhiên, giữ được bình tĩnh để xử lý tình huống thay vì hoảng loạn.
Bên cạnh nhà trường, gia đình đóng vai trò then chốt trong việc hình thành tâm lý vững vàng cho trẻ. Phụ huynh cần thay đổi tư duy bao bọc, thay vào đó hãy hướng dẫn con em mình cách nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm và cách tự bảo vệ bản thân. Trong mỗi gia đình nên có những cuộc trò chuyện về "kế hoạch thoát hiểm", trang bị sẵn các túi cứu thương và dạy con cách sử dụng những vật dụng sinh tồn cơ bản như đèn pin, áo phao, còi báo hiệu. Sự chuẩn bị từ gia đình chính là điểm tựa an toàn nhất cho các em.
Tuy nhiên, yếu tố quyết định lại nằm ở chính ý thức của mỗi học sinh. Các em cần chủ động thay đổi nhận thức, không được có tâm lý chủ quan, thờ ơ trước những cảnh báo thiên tai. Mỗi học sinh cần tự giác trang bị cho mình những kỹ năng thiết yếu, đặc biệt là kỹ năng bơi lội – một kỹ năng sống còn trong bối cảnh bão lũ thường xuyên xảy ra ở nước ta. Ngoài ra, việc tìm hiểu kiến thức qua sách báo, internet để biết cách xử lý vết thương, cách kêu cứu hay cách giữ thân nhiệt cũng là điều vô cùng cần thiết.
Tóm lại, thiên tai là điều khó có thể tránh khỏi, nhưng thảm họa là điều chúng ta có thể giảm thiểu nếu có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Việc trang bị nhận thức và kỹ năng sinh tồn cho học sinh là một hành trình dài cần sự chung tay của cả cộng đồng. Mỗi kỹ năng mà các em học được hôm nay sẽ là tấm lá chắn vững chắc bảo vệ sự sống của các em trước những biến động khôn lường của thiên nhiên trong tương lai.