Viết bài văn phân tích và làm rõ số phận của con người qua tác phẩm "Đói" của nhà văn Thạch Lam

Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, cũng là một nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam những năm 1930- 1945. Tuy sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm văn chương của Thạch Lam lại thấm đượm những giá trị nhân văn sâu sắc, những câu chuyện của đời sống vô cùng bình dị được nhà văn đưa vào tác phẩm với những điểm nhấn tạo thành những tác phẩm có giá trị, có sức hấp dẫn đặc biệt đối với bao thế hệ độc giả xưa- nay. Để tìm hiểu về phong cách, tư tưởng của nhà văn Thạch Lam, ta có thể phân tích thông qua truyện ngắn "Đói".

"Đói" kể về một xóm chợ vào buổi chiều tàn, tại nơi đây có những kiếp người sống lay lắt, khốn khổ, trong đó có cả Tâm- nhân vật chính của tác phẩm. Tâm là một cô bé 8 tuổi nhưng đã sớm phải chịu đựng những nỗi đau, mất mát do cuộc sống nô lệ, bóc lột gây nên. Em không có một mái ấm gia đình đúng nghĩa, sớm đã phải mưu sinh, bán mặt cho đất, bán lưng cho trời để rồi cuối cùng chẳng nhận lại được gì ngoài những lời chửi mắng, sỉ nhục. Không chỉ có Tâm, mà những nhân vật khác như chị em Sơn, những đứa trẻ nghèo khổ cũng có cuộc sống không mấy khấm khá hơn. Họ đều là những đứa trẻ phải chịu cảnh bất hạnh, thiếu vắng sự yêu thương, chăm sóc của gia đình.

Tâm là một cô bé ngoan ngoãn, lễ phép nhưng sớm đã biết lo toan, vun vén cho cuộc sống. Ngày nào cũng vậy, Tâm đi chợ và gom góp những thứ còn sót lại sau phiên chợ để bán. Những đồ vật nhỏ bé, lặt vặt như "nắm rác, mảnh chai, của thùng sắt, nhựa vỡ..." tuy chẳng đáng giá bao nhiêu tiền nhưng lại là nguồn sống của cả gia đình Tâm. Cô bé tuy còn nhỏ tuổi mà đã phải gánh vác, lo toan cho cả gia đình. Khi được chị em Sơn chia sẻ, giúp đỡ, Tâm ngượng nghịu, lúng túng, xịu mặt và chỉ dám nhận phần ít nhất. Điều đó cho thấy Tâm là một cô bé có lòng tự trọng cao, dù trong hoàn cảnh khó khăn, em vẫn giữ được sự lịch sự, tế nhị.

Không chỉ có Tâm, chúng ta còn thấy được hình ảnh của người mẹ tần tảo, chịu thương chịu khó của cô bé. Dù bị rỗ mặt, khó lấy chồng nhưng bà vẫn can đảm, kiên cường nuôi dưỡng đứa con của mình. Hai mẹ con ôm nhau trong căn nhà lụp xụp, tồi tàn mà khiến người khác không khỏi xót xa.

Nhân vật bà cụ là một người đàn bà khắc khổ, già nua, hàng ngày phải đi nhặt nhạnh những thứ rơi vãi ở quanh chợ để sống qua ngày. Khi thấy cháu mình là Tâm đem cho chút gạo, bà cụ "hấp háy cặp mắt", "cười rất hào hả" nhưng đôi môi "méo xệch, và trên khuôn mặt nhăn nheo, chỉ còn thấy hai con mắt." Qua đó có thể thấy cuộc sống khốn khổ, cơ cực của bà cụ.

Bằng ngòi bút miêu tả tinh tế, nhạy cảm, nhà văn Thạch Lam đã vẽ nên bức tranh hiện thực về cuộc sống khốn cùng của những người dân nghèo. Trong đó nổi bật lên hình ảnh cô bé Tâm với những phẩm chất tốt đẹp, đáng quý. Bên cạnh đó, tác phẩm còn thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, cao đẹp.

Như vậy, truyện ngắn "Đói" của Thạch Lam không chỉ là bức tranh hiện thực về cuộc sống khốn khổ của người dân nghèo mà còn là lời tố cáo tội ác của thực dân phong kiến, phát xít. Đồng thời, tác phẩm cũng thể hiện niềm tin, hi vọng của nhà văn vào tương lai tươi sáng của con người.

Văn học hiện thực phê phán là dòng văn học tập trung phác họa những mảnh đời bất hạnh trong những hoàn cảnh trớ trêu, bi kịch. Thông qua đó, các nhà văn muốn gửi gắm những thông điệp nhân văn, giá trị nhân đạo nhằm khơi gợi sự đồng cảm nơi người đọc. Và "Áo Tết" của Nguyễn Ngọc Tư chính là một tác phẩm như thế.

Câu chuyện xoay quanh chiếc áo tết của Bé Em và Bích. Bích và Bé Em vốn học cùng lớp, lại ngồi cùng bàn nên chơi rất thân với nhau. Thế nhưng Bé Em có hoàn cảnh gia đình khá giả hơn còn Bích nhà nghèo lại đông anh em nên mọi thứ đều phải rất tằn tiện. Năm mới đến Bé Em hí hửng sang khoe với Bích về những bộ quần áo mẹ sắm cho mình, đặc biệt là chiếc đầm mới thắt nơ, bầu viền kim tuyến. Nhưng khi hỏi Bích có quần áo mới không Bích chỉ lí nhí rằng có một bộ, mặc cả bốn ngày, vì mẹ nghèo quá không có tiền sắm áo mới. Thế là ngày hai đứa sang chơi nhà cô Bé Em đã chọn một chiếc áo bình thường cổ chun có in hình mèo bự, gần giống chiếc áo của Bích. Cô khen hai bạn lớn nhanh, xinh xắn và đáng yêu. Bé Em tự cười trong lòng vì đã không mặc chiếc váy hồng để khiến bạn bị tủi thân.

Với nội dung như vậy tác phẩm Áo Tết đã thể hiện tình yêu thương, đồng cảm, sự sẻ chia của những đứa trẻ nhỏ. Còn rất nhỏ nhưng chúng đã biết cư xử với nhau một cách văn minh, biết quên đi niềm vui của bản thân để không làm người khác buồn, chúng đã cư xử với nhau đúng với nghĩa của tình bạn, đó là không phân biệt giàu nghèo, giai cấp, chơi với nhau bằng tất cả tình cảm yêu thương, chân thành. Tình bạn của những đứa trẻ thật đáng để mỗi người chúng ta tự suy ngẫm.

Tác phẩm ngắn nhưng đã xây dựng thành công nhân vật hai đứa trẻ Bé Em và Bích, đặc biệt là nhân vật Bé Em. Đó là một đứa trẻ có xuất thân khá giả nhưng có cách sống hòa đồng, không phân chia giai cấp với những bạn nhỏ nghèo hèn xung quanh mình. Bé Em cũng có những niềm vui rất trẻ con khi thích thú đi khoe với bạn về chiếc áo tết mới, khi trong lòng thầm nghĩ "tới bữa đó chắc nhiều bạn nữa, cho nên nó sẽ mặc cái áo đầm mới thắt nơ, bâu viền kim tuyến cho tụi bạn lé con mắt luôn" Nghĩ là làm Bé Em vội vàng đi sang nhà cái Bích để khoe về quần áo tết bằng một niềm vui rất đời thường của con trẻ. Thế nhưng khi chứng kiến gia cảnh của Bích, thấy được sự khó khăn, đói nghèo của người bạn, mọi ý định khoe khoang về chiếc áo tết bỗng biến mất hẳn. Bé Em đã tinh tế chọn cho mình một chiếc áo gần giống với của bạn để đi chúc tết nhà cô với một suy nghĩ đơn giản "mình mà mặc bộ đầm hồng, thế nào cũng mất vui. Bạn bè phải vậy chớ. Đứa mặc áo đẹp, đứa mặc áo xấu coi gì được, vậy sao coi là bạn thân" Đó là vẻ đẹp của sự nhân hậu, của lòng trắc ẩn, của sự đồng cảm và sẻ chia rất đáng quý của cô gái đáng yêu ấy.

Áo Tết được nhà văn Nguyễn Ngọc Tư kể lại theo ngôi kể thứ ba, việc sử dụng ngôi kể này giúp người kể chuyện dễ dàng thâm nhập vào bên trong ngõ ngách tâm hồn của nhân vật để khám phá, người kể chuyện cũng không bị giới hạn bởi không gian và thời gian, việc kể dễ dàng hơn. Có đôi lúc người kể chuyện như đã hoá thân thành nhân vật Bé Em để nói hộ những suy tư, tình cảm của cô bé này. Tác phẩm không sử dụng tình tiết lôi cuốn, gay cấn hay ly kỳ, nó vẫn giữ được chất đặc trưng của văn Nguyễn Ngọc Tư. Đó là khai thác từ những chất liệu rất đời thường của cuộc sống để gửi gắm thông điệp, ý đồ nghệ thuật. Chi tiết áo Tết vốn rất gần gũi, quen thuộc đi vào trong tác phẩm trở thành một hình ảnh ẩn dụ để soi chiếu tính cách của các nhân vật. Nhờ chiếc áo tết người đọc đồng cảm hơn với hoàn cảnh nghèo nàn của gia đình cái Bích, thương em hơn vì sự hy sinh của em cho đàn em nhỏ của mình. Nhờ chiếc áo Tết mà Bé Em đã thể hiện được phẩm chất tốt đẹp của mình, biết yêu thương và san sẻ những khó khăn với bạn, hy sinh vì bạn.

Có thể nói văn bản "Áo Tết" của Nguyễn Ngọc Tư là một truyện ngắn xuất sắc cho thấy cái nhìn ấm áp và nhân hậu của nhà văn về cuộc sống. Thông qua trang văn người đọc khâm phục cái tâm và đặc biệt là cái tài của nhà văn khi đã có sự khám phá và phân tích tâm lý nhân vật trẻ em rất đặc sắc.