Trong văn bản thuyền trưởng tàu viễn dương của Lưu Quang Vũ , tìm thủ tháp trào phúng trong văn bản

Question

Trong văn bản thuyền trưởng tàu viễn dương  của Lưu Quang Vũ , tìm thủ tháp trào phúng trong văn bản

Kaisen Jsaki · Accepted Answer

1. Thủ pháp cường điệu (Phóng đại)
Đây là thủ pháp chính tạo nên tiếng cười trong văn bản. Lưu Quang Vũ đã phóng đại sự vênh lệch giữa thực tế và vỏ bọc:

Tình huống: Một chiếc tàu chở phân bón, thực chất chỉ là một chiếc xà lan cũ kỹ đi ven sông, nhưng lại được "vẽ" lên thành một "con tàu viễn dương" đồ sộ đi xuyên đại dương.

Nhân vật: Ông Toàn Nha (Chủ tịch xã) đã thổi phồng những việc làm nhỏ bé của xã Hùng Tâm thành những kỳ tích mang tầm vóc quốc tế. Việc đặt tên, chức danh "thuyền trưởng", "thủy thủ" cho những người nông dân quanh năm chỉ quen sông nước nội đồng là một sự cường điệu nực cười.

2. Thủ pháp tạo mâu thuẫn trái tự nhiên (Nghệ thuật đối lập)
Tiếng cười trào phúng nảy sinh từ sự đối lập gay gắt giữa:

Cái bên ngoài và cái bên trong: Những bộ đồng phục thuyền trưởng uy nghi, những thuật ngữ hàng hải bóng bẩy (hải trình, la bàn, viễn dương...) đối lập với sự thiếu hiểu biết và thực trạng nghèo nàn của phương tiện vận tải.

Ngôn ngữ và Hành động: Nhân vật nói về những mục tiêu cao siêu, về sự đổi mới của quê hương nhưng thực chất chỉ là "sống ảo", loay hoay với những báo cáo láo.

3. Ngôn ngữ trào phúng (Nhại ngôn ngữ)
Lưu Quang Vũ sử dụng ngôn ngữ mang tính "nhại" lại các phong trào thi đua một cách máy móc:

Các nhân vật sử dụng những từ ngữ to tát, đao to búa lớn trong những hoàn cảnh tầm thường. Cách dùng từ "tàu viễn dương" trong bối cảnh một vùng quê chiêm trũng tạo nên một sự lệch pha hài hước.

Cách đặt tên xã là "Hùng Tâm" cũng mang dụng ý trào phúng, thể hiện tham vọng viển vông, không thực tế.

4. Xây dựng nhân vật điển hình (Biểu tượng cho "Bệnh sĩ")
Nhân vật ông Toàn Nha là hiện thân tiêu biểu cho thủ pháp trào phúng thông qua tính cách:

Ông ta không xấu về đạo đức nhưng lại "ngây thơ" một cách tai hại khi tin vào những hào nhoáng do mình dựng lên.

Thái độ trịnh trọng, quan cách trong việc điều hành một đội tàu "giả tưởng" khiến nhân vật trở nên vừa đáng cười vừa đáng thương.

Ý nghĩa của các thủ pháp này:
Thông qua các thủ pháp trào phúng, Lưu Quang Vũ không chỉ phê phán cá nhân ông Toàn Nha mà còn hướng mũi dùi vào tâm lý ưa hình thức, bệnh thành tích và sự thiếu trung thực đang tồn tại trong xã hội lúc bấy giờ. Tiếng cười ở đây là tiếng cười chua chát, nhắc nhở con người phải sống thực chất hơn.

Timi · Answer

Trong văn bản "Thuyền trưởng tàu viễn dương" của Lưu Quang Vũ, tác giả sử dụng nhiều thủ pháp trào phúng để tạo nên tiếng cười châm biếm, phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. Một số thủ pháp tiêu biểu có thể kể đến như:

* Tạo tình huống bất ngờ: Tác giả thường đặt nhân vật chính vào những tình huống trớ trêu, bất ngờ, khiến độc giả phải bật cười vì sự phi lý và hài hước. Ví dụ, việc ông Thuyên - một doanh nhân thành đạt nhưng lại bị lừa bởi một kẻ vô danh tiểu tốt, hay việc ông ta cố gắng che giấu sự thật về thân phận của mình bằng cách đóng vai thuyền trưởng tàu viễn dương.
* Sử dụng ngôn ngữ mỉa mai, châm biếm: Ngôn ngữ của tác giả trong văn bản này rất sắc sảo, đầy tính châm biếm. Ông sử dụng những từ ngữ, hình ảnh ẩn dụ, so sánh để phơi bày bản chất của các nhân vật, đồng thời tạo ra tiếng cười nhẹ nhàng, sâu cay. Ví dụ, khi miêu tả ngoại hình của ông Thuyên, tác giả viết: "Ông Thuyên cao lớn, vạm vỡ, da ngăm đen, tóc bạc trắng, khuôn mặt vuông chữ điền, đôi mắt sáng quắc, giọng nói trầm ấm". Những chi tiết này được miêu tả một cách cường điệu, nhằm mục đích chế giễu vẻ ngoài hào nhoáng nhưng thực chất rỗng tuếch của ông Thuyên.
* Xây dựng nhân vật đối lập: Văn bản "Thuyền trưởng tàu viễn dương" xây dựng hai tuyến nhân vật đối lập nhau: ông Thuyên - đại diện cho tầng lớp giàu có, quyền uy nhưng lại sống giả dối, ích kỷ; và anh lái xe - đại diện cho tầng lớp lao động bình dân, chân chất, lương thiện. Sự đối lập giữa hai nhân vật này càng làm nổi bật chủ đề của tác phẩm: phê phán sự giả dối, tham lam, ích kỷ của con người.

Thông qua việc sử dụng các thủ pháp trào phúng, Lưu Quang Vũ đã tạo nên một tác phẩm hài hước, sâu cay, phản ánh chân thực những vấn đề nhức nhối của xã hội đương thời.