Đề thi đánh giá năng lực - môn Ngữ văn - Đại học Sư Phạm Hà Nội - năm 2022

Trích dẫn Đề thi đánh giá năng lực - môn Ngữ văn - Đại học Sư Phạm Hà Nội - năm 2022

(1) Người Nùng trước kia không ở tập trung thành xóm làng đông đúc như bây giờ. Những bảnlàng thưa thớt rất xa nhau giữa các đồi núi, rừng cây, mỗi bản chỉ mươi nóc nhà và cũng cách xanhau. Trong thiên nhiên bao la và nhiều bí ẩn về thần linh, ma quái, cọp beo, sói, gấu... rình rập, họthấy cần liễn kết nhau lại, giúp đỡ nhau trong hoạn nạn, chống lại tật bệnh, thủ rừng, chống đóinghèo... Vì thế có người khách bản xa, bản gần, trong xóm tới thăm, họ quý mến, tiếp đãi chu đáo,tận tình như với người thân trong gia đình.(2) Bữa ăn mời khách do bả vợ và các con trong nhà nấu nướng kín đáo không để khách biết,còn người chủ gia đình mang trà ngon, mời khách lên ghế trên, cao hơn mình. Rượu tự nấu và ủ sẵn,gà vịt dưới gầm sàn, rau cỏ trong vườn, bữa ăn thịnh soạn với những gì dành dụm tốt nhất của nhàđều mang mời khách. Gia chủ sợ nhất khách chối từ không ăn hoặc có công việc gấp phải bỏ về. Nếukhách ngủ lại đêm, sẽ được mời ngủ ở gian giữa để bày tỏ sự quý trọng của chủ nhà vì gian giữathường là nơi đặt bàn thờ tổ tiên.(3) Trong giao tiếp, giữa đàn ông và đàn bà, trai và gái, người Nùng còn giữ quan niệm "namnữ thụ thụ bất thân", con trai con gái không được phép đụng chạm đến cơ thể nhau, nếu không phải làvợ chồng, không được nhìn thẳng vào mắt nhau, nắm tay nhau. Trai và gái, đàn ông và đàn bà khôngđược trò chuyện riêng với nhau ở nơi vắng người hoặc đứng nói chuyện với nhau lâu ở chỗ đôngngười, không nói chuyện trong bóng tối. Trai gái muốn tìm hiểu nhau trong dịp sli lượn hoặc đến nhànhau chỉ khi được phép của cha mẹ, như vậy mới được coi là có gia giáo, tôn trọng tập tục. Do cuộcsống thay đổi, việc tiếp xúc nam nữ cũng thay đổi theo, người Nung đã có thể bắt tay chào hỏi nhaudù nam hay nữ, điều này bị coi là cấm kị trước kia, Một người bệnh là phụ nữ dù già nua, người thầythuốc tới khám bệnh hoặc thầy cúng tới bắt tà phải cầm tay người ốm, nhất thiết phải có người đicùng, ít nhất là một người thứ ba chứng kiến. Trong đời sống hằng ngày, đàn ông không bao giờ giặtváy áo cho đàn bà, con gái nhưng phụ nữ có thể giặt quần áo cho nam giới, trừ con dâu, em dâukhông giặt cho bố chồng, anh chồng. Tuy nhiên, những khi hoạn nạn họ đã vượt qua tập quán này,nhất là ở phụ nữ.(4) Đối với người cùng xóm bản, người Nùng có câu ngạn ngữ "Pi noọng xỏ cườn tò tồng pinoọng táp bá" (Anh em xóm giềng như anh em ruột thịt), nó cũng thắm thiết như ở người Kinh "Bánanh em xa mua láng giềng gần", Ở người Nùng còn có tục ăn chia. Khi cùng săn được một con thú,họ làm thịt và chia cho cả bản. Nhà nào có của ngon vật lạ đều nghĩ tới xóm bản, đem chia đều.Những phiên chợ xa, cả bán rủ nhau và giúp nhau mang vác những thứ nặng đem bán hoặc mua về...(Nguyễn Trọng Báu biên soạn, Truyện kể về phong tục, truyền thống văn hoá các dân tộc Việt Nam,NXB Giáo dục, 2007, tr. 88 - 90)