Nguồn gốc và ý nghĩa của chữ Vạn (卍) thần bí

Chữ Vạn là một biểu tượng có lịch sử lâu đời và phức tạp, mang nhiều ý nghĩa khác nhau tùy thuộc vào văn hóa và thời đại. Do sự liên kết với Đức Quốc xã, nó đã trở thành một biểu tượng gây tranh cãi ở nhiều nơi trên thế giới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải hiểu rõ lịch sử và ý nghĩa ban đầu của chữ Vạn trước khi đưa ra đánh giá về việc sử dụng nó.

Nguồn gốc

Các nhà khoa học đã phát hiện một bức tượng nhỏ làm bằng ngà voi với các họa tiết giống chữ Vạn lâu đời nhất ở Mezine, Ukraine. Niên đại của bức tượng này lên tới 12.000 năm, theo Ancient Origins. Vinca là một trong những nền văn hóa sớm nhất ở miền Nam châu Âu sử dụng biểu tượng chữ Vạn trong thời kỳ đồ đá mới cách đây khoảng 8.000 năm, tại khu vực ngày nay là Serbia, Croatia, Bosnia và Herzegovina.

Thuật ngữ “chữ Vạn” bắt nguồn từ tiếng Phạn “svastika” với ý nghĩa là “may mắn”, “hạnh phúc”, “tốt lành”. Tuy nhiên, biểu tượng này cũng được biết đến với nhiều tên gọi khác, chẳng hạn như Wan ở Trung Quốc, Manji ở Nhật Bản, Fylfot ở Anh, Hakenkreuz ở Đức, Tetraskelion hoặc Tetragammadion ở Hy Lạp.

Vào năm 1979, P.R.Sarkar – một học giả nghiên cứu về tiếng Phạn – tuyên bố ý nghĩa sâu sắc hơn của “chữ Vạn” là “Chiến thắng vĩnh cửu”. Ông cũng nói rằng giống như bất kỳ biểu tượng nào khác, chữ Vạn có thể mang ý nghĩa tích cực và tiêu cực tùy thuộc vào cách thức người ta vẽ nó.

Ý nghĩa chung của chữ Vạn

Sự may mắn: Chữ Vạn được coi là mang lại may mắn, tài lộc và thịnh vượng trong nhiều nền văn hóa.

Vĩnh cửu: Hình dạng vòng tròn liên tục của chữ Vạn tượng trưng cho sự vĩnh cửu, vô tận và chu kỳ luân hồi.

Tâm linh: Chữ Vạn được sử dụng trong nhiều nghi lễ tôn giáo và tâm linh, tượng trưng cho sự kết nối giữa con người với vũ trụ và thần linh.

Sự cân bằng: Hai hướng quay của chữ Vạn (hướng thuận và hướng nghịch) tượng trưng cho sự cân bằng giữa các lực đối lập, âm và dương, thiện và ác.

Sự phát triển: Chữ Vạn có thể tượng trưng cho sự chuyển động, sự tiến bộ và sự phát triển không ngừng.

Biểu tượng trong các nền văn hóa khác nhau

Trong Ấn Độ giáo, chữ Vạn với hướng các đầu mút xoay về phía bên phải (卐) tượng trưng cho Thần Vishnu và Mặt trời. Trong khi đó, chữ Vạn với hướng các đầu mút xoay về phía bên trái (卍) là biểu tượng cho phép thuật của nữ thần Kali.

Trong Kỳ Na giáo, chữ Vạn tượng trưng cho bốn trạng thái tồn tại: Thiên giới, Con người, Địa ngục và sinh vật thấp kém hơn người (động vật, thực vật,…).

Theo tín ngưỡng Zoroastrian, một trong những tôn giáo lâu đời nhất thế giới, bốn ngạnh của chữ Vạn tượng trưng cho nước, lửa, không khí và đất.

Đối với Phật giáo, chữ Vạn là biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng, phong phú và vĩnh cửu. Biểu tượng này liên quan trực tiếp đến Đức Phật, và chúng ta thường nhìn thấy nó xuất hiện trên các bức tượng, tại vị trí lòng bàn chân và trên trái tim của Ngài. Người ta cũng sử dụng nó để biểu thị dấu chân tốt lành của Đức Phật, gọi là “manji”.

Chữ Vạn cũng xuất hiện trên các bức tường trong hầm mộ của những người theo đạo Cơ đốc tại Rome (Ý). Nó là họa tiết phổ biến trên các ô cửa sổ của nhà thờ đá Lalibela ở Ethiopia và nhiều nhà thờ khác trên khắp thế giới.

Tại Ấn Độ, hình vẽ chữ Vạn xuất hiện một cách phổ biến tại các công trình kiến trúc, xe buýt, taxi, bao bì thực phẩm, bìa sách và các lễ hội. Biểu tượng này đã du nhập vào Trung Quốc từ Ấn Độ cùng với đạo Phật. Nữ hoàng đế Võ Tắc Thiên từng tuyên bố biểu tượng này là “nguồn gốc của mọi điều may mắn” vào năm 693 và gọi nó là “Wan”. Thuật ngữ “Wan” đồng âm với từ “mười nghìn” hay “vô tận” trong tiếng Trung Quốc. Do đó, người ta tin rằng khi kết hợp biểu tượng chữ Vạn với một điều ước thì điều ước đó sẽ được nhân lên 10.000 lần, theo Bảo tàng châu Á Thái Bình Dương thuộc Đại học Nam California (Mỹ).

Các nhà khảo cổ cũng tìm thấy biểu tượng chữ Vạn trong các tàn tích của người Hy Lạp và La Mã cổ đại, đặc biệt là thành phố cổ Troy tồn tại cách đây 4.000 năm.

Các tín đồ tôn giáo ở Bắc Âu sử dụng chữ Vạn từ năm 401 sau Công nguyên. Biểu tượng này thường xuất hiện bên cạnh các mô tả về thần Thor (vị thần sấm sét, bầu trời, nông nghiệp) và thần chiến tranh Odin của người Bắc Âu. Ngay cả những người theo đạo Cơ đốc thời kỳ đầu cũng dùng chữ Vạn làm biểu tượng của họ, bao gồm Hiệp sĩ Teuton – một tổ chức quân đội của Đức thời Trung Cổ, những người đã gia nhập đội quân Thập tự chinh với mục tiêu tái kiểm soát vùng Đất Thánh.

Tại châu Mỹ, chữ Vạn hiện diện trong đời sống văn hóa của thổ dân Navajo và Hopi sống ở phía Tây Nam nước Mỹ. Đối với người Navajo, nó đại diện cho hình ảnh khúc gỗ quay tròn – một hình ảnh thiêng liêng được sử dụng trong các nghi lễ chữa bệnh và những bức tranh cát.

Tuy nhiên, mọi chuyện bắt đầu thay đổi vào những năm 1920 khi Adolf Hitler sử dụng chữ Vạn màu đen trên lá cờ của Đức Quốc xã như một biểu tượng để tuyên truyền và dễ nhận biết. Trong cuộc Chiến tranh Thế giới lần thứ hai, lá cờ này gắn liền với chủ nghĩa phát xít và nạn diệt chủng, thể hiện mục tiêu thanh lọc chủng tộc ở châu Âu.

Năm 1920, Hitler Hitler khi thành lập “Đảng công nhân Đức xã hội chủ nghĩa Quốc Gia”, y cũng đã thiết kế lá cờ cho đảng Quốc xã gồm hình Thập ngoặc màu đen nằm nghiêng in trên một mảng tròn màu trắng. Mảng tròn này là tâm của lá cờ màu đỏ, vốn là một kiểu trang trí trong nền văn hoá cổ thành Troia, do Heinrich Schliemann người Đức đào được ở Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 1873.

Quốc huy của nước Estonia và Phần Lan thời cận đại cũng có hình chữ thập ngoặc như thế. Hitler còn nhìn thấy hình này trong các huy hiệu một vài đảng phái chính trị ở Áo chống người Do Thái. Y cảm thấy rất thích thú và nói: “Màu đỏ tượng trưng cho ý nghĩa Xã hội của phong trào chúng ta, màu trắng tượng trưng cho chủ nghĩa dân tộc, còn tượng trưng cho sứ mệnh đấu tranh đi tới thắng lợi của người Aryan”.

Sau đó y cho khâu hình chữ Thập ngoặc trên nền trắng tròn vào cánh tay áo của các đảng viên Quốc xã. Lá cờ có hình chữ Thập ngoặc về sau trở thành lá cờ chung cho nước Đức phát xít.

Chẳng rõ Hitler có ngụ ý gì trong việc hình chữ Thập ngoặc quay sang phải hay không, hay cũng chẳng bận tâm tới việc quay sang phải hay trái. Vả lại, cờ của Đức Quốc xã, chữ Vạn được in nghiêng. Nhưng “Chữ Vạn là một biểu tượng cổ xưa đã bị đánh cắp và xuyên tạc, trở thành biểu tượng đại diện cho tư tưởng và hành động không khoan nhượng, bao gồm sự kỳ thị, phân biệt chủng tộc, áp bức và tội ác chiến tranh”. Vì không muốn có sự hiểu lầm giữa hình chữ Vạn của Phật giáo và hình chữ thập ngoặc của Hitler – Chủ nghĩa phát xít đã làm kinh hoàng nhân loại một thời, rất nhiều học giả, và các nhà tôn giáo học đã cố gắng đưa ra nhiều dữ liệu thông tin để làm sáng tỏ ý nghĩa cho biểu tượng này.