Trường ca Roland - Tuyệt tác anh hùng ca Pháp

Trường ca Roland là một trong những tác phẩm văn học lâu đời nhất còn tồn tại của văn học Pháp. Nó đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ và là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm nghệ thuật, bao gồm tranh vẽ, tác phẩm điêu khắc và âm nhạc. Trường ca Roland là một tác phẩm quan trọng của văn học Pháp và châu Âu. Nó mang đến cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về giá trị và niềm tin của thời Trung cổ, đồng thời là một câu chuyện hấp dẫn và đầy cảm động về tình người.

Bối cảnh lịch sử 

Trường ca Roland hay Khúc hát Roland là một kiệt tác thi ca nước Pháp thời Trung Cổ, kể chuyện chiến đấu của vua Charlemagne năm 778 trong thế kỷ thứ IIX, vua Charlemagne lãnh đạo các lãnh chúa  u Châu, Thiên Chúa Giáo đánh bán đảo Tây Ban Nha  bị người Maure theo Hồi Giáo từ Bắc Phi sang chiếm đóng.

Hồi Giáo xuất hiện tại Arabie đầu thế kỷ thứ VII bởi Tiên Tri Mahomet. Trong 300 năm truyền đạo bằng quân sự đã chiếm toàn bộ vùng Bắc Phi, Hy Lạp, Albanie, Tây Ban Nha.. của Đế quốc Đông La Mã hay Byzantine và Đế quốc Sassanite. Năm 711, nhân trận dịch, nạn đói tại  u Châu, Tariq Ibn Zyad, tổng trấn Tanger lập quân đội toàn người Berbère còn gọi là Maure, băng qua eo biển Gibraltar (do chữ djebel Tariq có nghĩa là núi Tariaq), qua eo biển Tariq cho đốt hết chiến thuyền của mình và tuyên bố « Quân thù phía trước, và biển phía sau » để khích lệ quân sĩ.  Ngày 11-7-711, Tariq đánh bại vương quốc Wisigoth ông chiếm toàn bộ bán đảo Tây Ban Nha lập nước Al-Andalus theo Hồi Giáo, cuộc đánh chiếm tiếp tục và chỉ ngừng lại tại Poitier khoảng giữa nước Pháp vì bị Charles Martel, ông nội vua Charlemagne đánh bại năm 732, nhưng sự thống trị người Maure và các cuộc đấu tranh trên bán đảo Tây Ban Nha kéo dài gần 8 thế kỷ. Thế kỷ XV, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha  mới đuổi được toàn bộ người Maure, và họ đã sáng chế ra chiếc thuyền từ ba đến năm cột buồm có thể vượt đại dương, mở đầu cuộc khám phá và chinh phục thế giới.

Nội dung

Charlemagne cất quân đánh người Hồi giáo ở Tây Ban Nha, thu được nhiều thắng lợi nhưng mệt mỏi trước thành lũy cuối cùng ở Zaragoza. Vua Hồi giáo Marsilla cầu hòa, hứa nộp châu báu và cải sang Kitô giáo. Charlemagne muốn đồng ý lui quân, nhưng một hiệp sĩ (trong lịch sử là một bá tước) tên là Roland kiên quyết đòi tiến đánh. Quần thần vẫn quyết định rút quân, và bàn nhau nên cử ai đi đàm phán. Roland cử bố dượng mình là Ganelon, người bực tức vì nghĩ rằng Roland đẩy mình tới chỗ chết do hai người có hiềm khích từ trước. Để trả thù, Ganelon lộ cho người Hồi giáo biết cách đánh úp quân bọc hậu của Charlemagne do Roland chỉ huy.

Giữa trận tiền, quân Roland bị bủa vây. Thuộc cấp yêu cầu ông cất tù và gọi Charlemagne trở lại, nhưng Roland từ chối và liều mạng với địch. Tuy chiến đấu dũng cảm nhưng bị áp đảo về quân số nên quân của Roland hầu như bị tuyệt diệt. Roland bấy giờ mới cất tiếng tù và, nhưng không phải để kêu cứu mà là kêu gọi Charlemagne báo thù cho mình. Ông thổi to tới mức vỡ thái dương và chết tại chỗ. Charlemagne quay lại, đánh bại quân Hồi giáo. Trong lúc đang chôn binh lính bị thương thì viện quân Hồi giáo tới, hai bên giao chiến ở Roncevaux và quân Frank đại thắng nhờ Charlemagne tự tay giết vua Hồi. Quân Frank thừa thắng chiếm Saragossa và rút quân về Aachen, thủ đô của Frank. Tại đây Charlemagne cho điều tra ra tội phản bội của Ganelon và xử tử bằng cách cho ngựa xé xác.

Giá trị

Trường ca Roland là một tác phẩm có giá trị văn học và lịch sử to lớn. Tác phẩm thể hiện tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm, tinh thần hy sinh và tinh thần hiệp sĩ của người Pháp thời Trung Cổ. Trường ca Roland cũng góp phần củng cố niềm tin vào Thiên Chúa giáo và sự thống trị của Charlemagne.

Trường Ca Roland có một vai trò quan trọng trong việc hình thành lòng yêu nước của Pháp, từ sau sự sụp đổ Đế Quốc La Mã, Âu Châu bao gồm những lãnh địa nhỏ tranh chấp nhau. Từ các cuộc chiến tranh do Hồi Giáo đánh chiếm, họ cố gắng tập họp các lãnh địa theo Thiên Chúa giáo chống lại sự bành trướng của Hồi Giáo. Có thể nói Trường ca Roland có một vai trò quan trọng trong việc thành hình nước Pháp, cũng như Thần Khúc, La Divine Comédie của Dante từ vùng Florence đã hình thành tiếng Ý và nước Ý trong bảy thế kỷ. Trong Iliade các đoàn quân tập họp từ nhiều vùng khác nhau, một lệnh truyền phải qua “mười miệng thông dịch khác nhau”, cuộc đánh thành Troie và hai tác phẩm Odyssée, Iliade của Homère đã đóng góp phần quan trọng trong việc hình thành nên nền văn minh Hy Lạp.

Trường ca Roland là một tác phẩm văn chương nước Pháp đầy đủ và hài hòa nhất trong thời Trung Cổ. Nó khởi đầu cho hàng loạt các tác phẩm thi ca ra đời trước Tiểu Thuyết Hoa Hồng của Guillamne de Lorris và Jean de Meun. Thời kỳ rực rỡ và thăng hoa của nghệ thuật Pháp, ta không thể không so sánh với những công trình kiến trúc đồ sộ đương thời : «  Thời đại các thánh đường »: các nhà thờ Đức Bà Paris, nhà thờ Aix La Chapelle, Saint Denis, Reim, Rouen, Beuvais… xuất hiện đồng loạt khắp  Âu Châu các lâu đài Chambord, Chenonceau, Amboise..  dinh thự mọc lên khắp nơi.. những chạm khắc tinh vi trên đá, những tháp chuông tung lên trời xanh, những vòng tròn kính màu, những cửa sổ ánh sáng, cẩn lấp bằng chì thành tranh kể chuyện Thánh Kinh tuyệt mỹ, những không gian giữa các trụ đá cao vút hài hòa ánh sáng mặt trời..

Ảnh hưởng

Trường ca Roland đã có ảnh hưởng to lớn đến văn học và văn hóa châu Âu. Tác phẩm đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ và được chuyển thể thành nhiều vở kịch, vở opera, phim ảnh và các tác phẩm nghệ thuật khác.

Về mặt văn học

Trường ca Roland được xem là một trong những tác phẩm tiên phong cho thể loại anh hùng ca ở châu Âu. Tác phẩm đã đặt nền móng cho sự phát triển của thể loại này sau này, truyền cảm hứng cho vô số tác phẩm anh hùng ca khác.

Trường ca Roland sở hữu giá trị nghệ thuật vô cùng tinh tế. Sử dụng ngôn ngữ Pháp cổ đầy uyển chuyển, kết hợp với lối kể chuyện hấp dẫn, tác phẩm đã khắc họa thành công hình ảnh những người anh hùng dũng cảm, tinh thần yêu nước nồng nàn và niềm tin mãnh liệt vào Thiên Chúa. Ảnh hưởng đến các tác phẩm sau này. Trường ca Roland đã ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều tác phẩm văn học sau này, đặc biệt là các tác phẩm thuộc thể loại anh hùng ca và sử thi.

 Về mặt lịch sử

Trường ca Roland được sáng tác dựa trên sự kiện lịch sử có thật là Trận Roncevaux năm 778, nơi quân đội Frank dưới sự chỉ huy của Charlemagne bị người Saracen phục kích và đánh bại. Tác phẩm đã góp phần lưu giữ một phần lịch sử quan trọng của nước Pháp và châu Âu. Trường ca Roland mang đến cho người đọc cái nhìn chân thực về xã hội thời kỳ Trung Cổ, với những giá trị đạo đức, hệ thống phong kiến, và niềm tin tôn giáo. Trường ca Roland ca ngợi tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm và tinh thần hiệp sĩ của người Pháp, góp phần củng cố tinh thần dân tộc và lòng tự hào trong lòng người dân Pháp.

Về mặt văn hóa

Trường ca Roland được xem là một biểu tượng văn hóa Pháp, đại diện cho tinh thần anh hùng, lòng yêu nước và niềm tin tôn giáo của người dân Pháp. Tác phẩm được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như giáo dục, nghệ thuật, và du lịch. Góp phần giao lưu văn hóa: Trường ca Roland đã góp phần vào quá trình giao lưu văn hóa giữa Pháp và các nước châu Âu khác. Tác phẩm được dịch sang nhiều ngôn ngữ và được đón nhận nồng nhiệt bởi người đọc ở nhiều quốc gia.