C2H5OH + HBr → C2H5Br + H2O

Phản ứng rượu etylic C₂H₅OH + HBr tạo ra C₂H₅Br thuộc loại phản ứng thế nhóm OH đã được cân bằng chính xác và chi tiết nhất. Bên cạnh đó là một số bài tập có liên quan về C₂H₅OH có lời giải, mời các bạn đón xem:

C₂H₅OH + HBr → C₂H₅Br + H₂O

1. Phương trình phản ứng rượu etylic tác dụng với HBr

C₂H₅OH + HBr $\stackrel{t^o}{\to }$ C₂H₅Br + H₂O

2. Điều kiện của phản ứng rượu etylic tác dụng với HBr

- Nhiệt độ.

3. Cách tiến hành phản ứng rượu etylic tác dụng với HBr

- Cho rượu etylic tác dụng với axit HBr bốc khói.

4. Mở rộng về tính chất hoá học của ancol

4.1. Phản ứng thế H của nhóm OH ancol (phản ứng đặc trưng của ancol)

- Tính chất chung của ancol tác dụng với kim loại kiềm:

Ví dụ:

2CH₃CH₂OH + 2Na → 2CH₃CH₂ONa + H₂

Tổng quát:

+ Với ancol đơn chức:

2ROH + 2Na → 2RONa + H₂↑

+ Với ancol đa chức:

2R(OH)_x + 2xNa → 2R(ONa)_x + xH₂↑

- Tính chất đặc trưng của glixerol hòa tan Cu(OH)₂

Ví dụ:

2C₃H₅(OH)₃ + Cu(OH)₂ → [C₃H₅(OH)₂O]₂Cu + 2H₂O

Không chỉ glixerol, các ancol đa chức có các nhóm – OH liền kề cũng có tính chất này.

⇒ Phản ứng này dùng để phân biệt ancol đơn chức với ancol đa chức có các nhóm - OH cạnh nhau trong phân tử.

4.2. Phản ứng thế nhóm OH

a) Phản ứng với axit vô cơ:

Ví dụ:

C₂H₅OH + HBr $\stackrel{t^o}{\to }$ C₂H₅Br + H₂O

Các ancol khác cũng có phản ứng tương tự, phản ứng này chứng tỏ phân tử ancol có nhóm – OH.

b) Phản ứng với ancol

Ví dụ:

2C₂H₅OH $\stackrel{{140}^{o}C,H_{2}S{O}_4}{\to }$ C₂H₅OC₂H₅ + H₂O

C₂H₅OC₂H₅: đietyl ete

⇒ Công thức tính số ete tạo thành từ n ancol khác nhau là $\frac{n(n+1)}{2}$

4.3. Phản ứng tách nước (phản ứng đehidrat hoá)

Ví dụ:

CH₃CH₂OH $\stackrel{{170}^{o}C,H_{2}S{O}_4}{\to }$CH₂ = CH₂ + H₂O

Trong điều kiện tương tự, các ancol no, đơn chức, mạch hở (trừ CH₃OH) có thể bị tách nước tạo thành anken. Tổng quát:

C_nH_{2n + 1}OH $\stackrel{{170}^{o}C,H_{2}S{O}_4}{\to }$ C_nH_2n + H₂O

4.4. Phản ứng oxi hoá

- Phản ứng oxi hoá hoàn toàn:

Khi bị đốt các ancol cháy, tỏa nhiều nhiệt. Tổng quát cho đốt cháy ancol no, đơn chức, mạch hở:

C_nH_{2n + 2}O + $\frac{3n}{2}$O₂ $\stackrel{t^o}{\to }$ nCO₂ + (n + 1)H₂O

- Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn bởi CuO, t^o

+ Các ancol bậc I bị oxi hóa không hoàn toàn tạo thành anđehit. Ví dụ:

CH₃CH₂OH + CuO $\stackrel{t^o}{\to }$ CH₃CHO _{(anđehit axetic)} + Cu + H₂O

+ Các ancol bậc II bị oxi hóa không hoàn toàn tạo thành xeton. Ví dụ:

CH₃- CH(OH) – CH₃ + CuO $\stackrel{t^o}{\to }$ CH₃ – CO – CH₃ + Cu + H₂O

+ Trong điều kiện trên, ancol bậc III không phản ứng.

5. Bài tập vận dụng liên quan

Câu 1:Phản ứng nào sau đây không xảy ra:

A. C₂H₅OH + CH₃COOH B. C₂H₅OH + HBr

C. C₂H₅OH + O₂ D. C₂H₅OH + NaOH

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

C₂H₅OH không có tính bazơ, không phản ứng với NaOH.

Câu 2:Điều kiện của phản ứng tách nước : CH₃-CH₂-OH → CH₂ = CH₂ + H₂O là :

A. H₂SO₄ đặc, 120^oC B. H₂SO₄ loãng, 140^oC

C. H₂SO₄ đặc, 170^oC D. H₂SO₄ đặc, 140^oC

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

CH₃-CH₂-OH $\stackrel{{170}^{o}C,H_{2}S{O}_4}{\to }$CH₂ = CH₂ + H₂O

Câu 3:Cho Na tác dụng vừa đủ với 1,24 gam hỗn hợp 3 ancol đơn chức X, Y, Z thấy thoát ra 0,336 lít khí H₂ (đkc). Khối lượng muối natri ancolat thu được là :

A. 2,4 gam.

B. 1,9 gam.

C. 2,85 gam.

D. 3,8 gam

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Số mol khí H_2­ = $\frac{\mathrm{0,336}}{\mathrm{22,4}}=\mathrm{0,015}mol.$

Đặt công thức phân tử trung bình của ba ancol là $\overline{R}OH$.

Phương trình phản ứng :

2$\overline{R}OH$ + 2Na → 2$\overline{R}ONa$ + H₂ (1)

mol: 0,03 → 0,015

Theo giả thiết, phương trình phản ứng (1), kết hợp với định luật bảo toàn khối lượng ta có:

$m_{\overline{R}ONa}=m_{\overline{R}OH}+m_{Na}-m_{H_2}=$1,24 + 0,03.23 – 0,015.2 = 1,9 gam.

Câu 4:Cho 0,1 lít cồn etylic 95^o tác dụng với Na dư thu được V lít khí H₂ (đktc). Biết rằng ancol etylic nguyên chất có khối lượng riêng là 0,8 g/ml, khối lượng riêng của nước là 1 g/ml. Giá trị của V là

A. 43,23 lít.

B. 37 lít.

C. 18,5 lít.

D. 21,615 lít

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Trong 0,1 lít cồn etylic 95^o có:

Số ml C₂H₅OH nguyên chất = 0,1.1000.0,95 = 95 ml; khối lượng C₂H₅OH nguyên chất = 95.0,8 = 76 gam; số mol C₂H₅OH = $\frac{76}{46}$mol.

Số ml nước = 5 ml; khối lượng nước = 5.1 = 5 gam; số mol nước = $\frac{5}{18}$ mol.

Phương trình phản ứng của Na với dung dịch ancol :

2H₂O + 2Na → 2NaOH + H₂ (1)

2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂ (2)

Theo phương trình (1), (2) và giả thiết ta có :

$n_{H_2}=\frac{1}{2}(n_{C_2{H}_{5}OH}+n_{H_{2}O})=\mathrm{21,615}$ lít.

Câu 5:13,8 gam ancol A tác dụng với Na dư giải phóng 5,04 lít H₂ ở đktc, biết M_A < 100. Vậy A có công thức cấu tạo thu gọn là

A. CH₃OH.

B. C₂H₅OH.

C. C₃H₆(OH)₂.

D. C₃H₅(OH)₃

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Đặt công thức của ancol là R(OH)_n.

Phương trình phản ứng :

2R(OH)_n + 2Na → 2R(ONa)_n + nH₂ (1)

mol: $\frac{\mathrm{13,8}}{R+17n}$→$\frac{\mathrm{13,8}}{R+17n}.\frac{n}{2}$

Theo (1) và giả thiết ta có :

$n_{H_2}=$$\frac{\mathrm{13,8}}{R+17n}.\frac{n}{2}=\frac{\mathrm{5,04}}{\mathrm{22,4}}=\mathrm{0,225}\Rightarrow R=\frac{41n}{3}\Rightarrow \left(\begin{array}{c}n=3\\ R=41\end{array}\right)$

Vậy A có công thức cấu tạo thu gọn là C₃H₅(OH)₃.

Câu 6: Cho 15,6 gam hỗn hợp hai ancol (rượu) đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng hết với 9,2 gam Na, thu được 24,5 gam chất rắn. Hai ancol đó là

A. C₃H₅OH và C₄H₇OH.

B. C₂H₅OH và C₃H₇OH

C. C₃H₇OH và C₄H₉OH.

D. CH₃OH và C₂H₅OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Đặt công thức trung bình của hai ancol là $\overline{\text{R}}\text{OH}$

Phản ứng hóa học:

$\overline{\text{R}}\text{OH}$ + Na →$\overline{R}ONa$ + $\frac{1}{2}{H}_2$

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng cho phản ứng, ta có:

${\text{m}}_{\overline{\text{R}}\text{OH}}+{\text{m}}_{\text{Na}}={\text{m}}_{\overline{\text{R}}\text{ONa}}+{\text{m}}_{{\text{H}}_2}$

=>${\text{m}}_{{\text{H}}_2}=\mathrm{15,6}+\mathrm{9,2}-\mathrm{24,5}=\mathrm{0,3}$gam,${\text{n}}_{{\text{H}}_2}=\mathrm{0,15}$ mol

=>${\text{n}}_{\overline{\text{R}}\text{OH}}=\mathrm{0,3}$, $\overline{\text{R}}+17=\frac{\mathrm{15,6}}{\mathrm{0,3}}=52\Rightarrow \overline{\text{R}}=35$

Ta thấy 29 < $\overline{\text{R}}$ < 43 => Hai ancol là : C₂H₅OH và C₃H₇OH

Câu 7:Một rượu đơn chức A tác dụng với HBr cho hợp chất hữu cơ B có chứa C, H, Br trong đó Br chiếm 58,4% khối lượng. CTPT của rượu là

A. C₂H₅OH.

B. C₃H₇OH.

C. CH₃OH.

D. C₄H₉OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Đặt công thức của ancol là ROH.

Phương trình phản ứng :

ROH + HBr → RBr + H₂O (1)

(A) (B)

Theo giả thiết trong B brom chiếm 58,4% về khối lượng nên ta có :

$\frac{80}{R}=\frac{\mathrm{58,4}}{100-\mathrm{58,4}}\Rightarrow R=57\Rightarrow$ R là C₄H₉–

Vậy công thức phân tử của ancol là C₄H₉OH.

Câu 8:Đun nóng ancol A với hỗn hợp NaBr và H₂SO₄ đặc thu được chất hữu cơ B, 12,3 gam hơi chất B chiếm một thể tích bằng thể tích của 2,8 gam N₂ ở cùng nhiệt độ 560^oC, áp suất 1 atm. Oxi hoá A bằng CuO nung nóng thu được hợp chất hữu cơ có khả năng làm mất màu dung dịch nước brom. CTCT của A là

A. CH₃OH.

B. C₂H₅OH.

C. CH₃CHOHCH₃.

D. CH₃CH₂CH₂OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Phương trình phản ứng :

NaBr + H₂SO₄ → NaHSO₄ + HBr (1)

ROH + HBr → RBr + H₂O (2)

(A) (B)

Theo các phản ứng và giả thiết ta có :

$\begin{array}{c}{n}_{RBr}=n_{N_2}=\frac{\mathrm{2,8}}{28}=\mathrm{0,1}mol\\ \Rightarrow M_{RBr}=\frac{\mathrm{12,3}}{\mathrm{0,1}}=123gam/mol\Rightarrow R=43\end{array}$

Vậy R là C₃H₇–.

Vậy ancol A là C₃H₇OH. Vì oxi hóa A bằng CuO thu được hợp chất hữu cơ có khả năng làm mất màu nước Br₂ nên công thức cấu tạo của A là CH₃CH₂CH₂OH.

CH₃CH₂CH₂OH + CuO $\stackrel{t^o}{\to }$ CH₃CH₂CHO + Cu + H₂O (3)

CH₃CH₂CHO + Br₂ + H₂O → CH₃CH₂COOH + 2HBr (4)

Câu 9:Đun nóng ancol đơn chức X với H₂SO₄ đặc ở 140^oC thu được Y. Tỉ khối hơi của Y đối với X là 1,4375. X là

A. CH₃OH.

B. C₂H₅OH.

C. C₃H₇OH.

D. C₄H₉OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Đặt công thức phân tử của ancol X là ROH.

Phương trình phản ứng :

$2ROH\stackrel{{140}^{o}C,H_{2}S{O}_4ñaëc}{\to }ROR+H_{2}O$

Y là ROR

Theo giả thiết ta có : $\frac{M_Y}{M_X}=\mathrm{1,4375}$

$\Rightarrow \frac{2R+16}{R+17}=\mathrm{1,4375}\Rightarrow R=15\Rightarrow R:C{H}_3-$

Vậy ancol X là CH₃OH.

Câu 10:Đun 132,8 gam hỗn hợp 3 rượu no, đơn chức với H₂SO₄ đặc ở 140^oC thu được hỗn hợp các ete có số mol bằng nhau và có khối lượng là 111,2 gam. Số mol của mỗi ete trong hỗn hợp là bao nhiêu ?

A. 0,1 mol.

B. 0,15 mol.

C. 0,4 mol.

D. 0,2 mol

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Ta biết rằng cứ 3 loại rượu tách nước ở điều kiện H₂SO₄ đặc, 140^oC thì tạo thành 6 loại ete và tách ra 6 phân tử H₂O.

Theo ĐLBTKL ta có

$m_{H_{2}O}=m_{r­îu}-m_{\text{ete}}=\mathrm{132,8}-\mathrm{11,2}=\mathrm{21,6}$ gam

=>$n_{H_{2}O}=\frac{\mathrm{21,6}}{18}=\mathrm{1,2}$mol.

Mặt khác cứ hai phân tử rượu thì tạo ra một phân tử ete và một phân tử H₂O do đó số mol H₂O luôn bằng số mol ete, suy ra số mol mỗi ete là $\frac{\mathrm{1,2}}{6}=\mathrm{0,2}$mol.

Câu 11:Đun 1 mol hỗn hợp C₂H₅OH và C₄H₉OH (tỉ lệ mol tương ứng là 3:2) với H₂SO₄ đặc ở 140^oC thu được m gam ete, biết hiệu suất phản ứng của C₂H₅OH là 60% và của C₄H₉OH là 40%. Giá trị của m là

A. 24,48 gam.

B. 28,4 gam.

C. 19,04 gam.

D. 23,72 gam

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Theo giả thiết ta thấy số mol các ancol tham gia phản ứng là :

$\begin{array}{c}{n}_{C_2{H}_{5}OH}=1.\frac{3}{5}.60\%=\mathrm{0,36}mol;\\ n_{C_4{H}_{9}OH}=1.\frac{2}{5}.40\%=\mathrm{0,16}mol.\end{array}$

Tổng số mol hai ancol tham gia phản ứng là 0,36 + 0,16 = 0,52 mol.

Đặt công thức trung bình của hai ancol là : $\overline{R}OH$

Phương trình phản ứng :

2$\overline{R}OH$$\stackrel{t^o,xt}{\to }$$\overline{R}O\overline{R}$ + H₂O (1)

mol: 0,52 → 0,26

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có :

$m_{\text{ete}}=m_{\overline{R}OH}-m_{H_{2}O}=\mathrm{0,36.46}+\mathrm{0,16.74}-\mathrm{0,26.18}=$23,72 gam.

Câu 12:Đun nóng hỗn hợp hai ancol đơn chức, mạch hở với H₂SO₄ đặc, thu được hỗn hợp gồm các ete. Lấy 7,2 gam một trong các ete đó đem đốt cháy hoàn toàn, thu được 8,96 lít khí CO₂ (ở đktc) và 7,2 gam H₂O. Hai ancol đó là

A. C₂H₅OH và CH₂=CHCH₂OH.

B. C₂H₅OH và CH₃OH

C. CH₃OH và C₃H₇OH.

D. CH₃OH và CH₂=CHCH₂OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Đốt cháy ete thu được $n_{C{O}_2}=n_{H_{2}O}=\mathrm{0,4}mol$ nên suy ra ete có công thức phân tử là C_nH_2nO (ete không no đơn chức, phân tử có 1 liên kết đôi C=C). Vậy đáp án chỉ có thể là A hoặc D.

Phương trình phản ứng :

C_nH_2nO + $\frac{3n-1}{2}$O₂ → nCO₂ + nH₂O (1)

mol : x → nx

Theo phương trình (1) và giả thiết ta có hệ :

$\left(\begin{array}{c}(14n+16)x=\mathrm{7,2}\\ nx=\mathrm{0,4}\end{array}\right)\Rightarrow \left(\begin{array}{c}x=\mathrm{0,1}\\ n=4\end{array}\right)$

Căn cứ vào các phương án ta thấy hai ancol là CH₃OH và CH₂=CHCH₂OH.

Câu 13:Đun nóng một rượu (ancol) đơn chức X với dung dịch HSO₄ đặc trong điều kiện nhiệt độ thích hợp sinh ra chất hữu cơ Y, tỉ khối hơi của X so với Y là 1,6428. Công thức phân tử của X là

A. C₃H₈O.

B. C₂H₆O.

C. CH₄O.

D. C₄H₈O

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Vì $\frac{M_X}{M_Y}>1$ nên đây là phản ứng tách 1 phân tử nước từ 1 phân tử ancol.

Gọi khối lượng phân tử của ancol X là M thì khối lượng phân tử của Y là M – 18.

Theo giả thiết ta có :

$\frac{M}{M-18}=\mathrm{1,6428}\Rightarrow M=46$. Vậy ancol X là C₂H₅OH.

Câu 14:Cho m gam một ancol (rượu) no, đơn chức X qua bình đựng CuO (dư), nung nóng. Sau khi phản ứng hoàn toàn, khối lượng chất rắn trong bình giảm 0,32 gam. Hỗn hợp hơi thu được có tỉ khối đối với hiđro là 15,5. Giá trị của m là

A. 0,92.

B. 0,32.

C. 0,64.

D. 0,46

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Đặt công thức phân tử của ancol no, đơn chức X là : C_nH_{2n + 2}O

Phương trình phản ứng :

C_nH_{2n + 2}O + CuO $\stackrel{t^o}{\to }$C_nH_2nO + H₂O + Cu (1)

mol : x → x → x → x → x

Khối lượng chất rắn giảm = m_CuO – m_Cu = 80x – 64x = 0,32 Þ x = 0,02

Hỗn hợp hơi gồm C_nH_2nO và H₂O có khối lượng mol trung bình là 15,5.2 = 31 và có số mol là 0,02.2 = 0,04 mol.

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có :

$m_{{\text{C}}_{\text{n}}{\text{H}}_{\text{2n}+\text{2}}\text{O}}=\mathrm{0,02.64}+\mathrm{0,04.31}-\mathrm{0,02.80}=\mathrm{0,92}$gam.

Câu 15:Oxi hóa 6 gam ancol đơn chức A bằng oxi không khí (có xúc tác và đun nóng) thu được 8,4 gam hỗn hợp anđehit, ancol dư và nước. Phần trăm A bị oxi hóa là

A. 60%.

B. 75%.

C. 80%.

D. 53,33%

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Đặt công thức của ancol là RCH₂OH.

Số mol O₂ đã tham gia phản ứng là : $n_{O_2}=\frac{\mathrm{8,4}-6}{32}=\mathrm{0,075}mol$

Phương trình phản ứng :

2RCH₂OH + O₂ $\stackrel{xt,t^o}{\to }$ 2RCHO + 2H₂O (1)

mol: 0,15 $\leftarrow$ 0,075

Theo (1) ta thấy số mol RCH₂OH đã phản ứng là 0,15 mol, theo giả thiết sau phản ứng ancol còn dư nên ta suy ra số mol ancol ban đầu phải lớn hơn 0,15 mol. Do đó :

$M_{RC{H}_{2}OH}<\frac{6}{\mathrm{0,15}}=40\Rightarrow R<9\Rightarrow$R là H, ancol A là CH₃OH.

Hiệu suất phản ứng oxi hóa ancol là : $\frac{\mathrm{0,15.32}}{6}.100=80\%.$

Xem thêm các phương trình hóa học hay khác:

• 2C₃H_5­(OH)_3­ + Cu(OH)₂ → [C₃H₅(OH)₂O]₂Cu +2H₂O
• 2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂ ↑
• C₂H₅OH + CuO $\stackrel{t^0}{\to }$CH₃CHO + Cu↓ + H₂O
• C₂H₅OH + 3O₂ $\stackrel{t^0}{\to }$ 2CO₂ + 3H_2­O
• C₂H₅OH $\underset{H_{2}S{O}_4}{\overset{{170}^{0}C}{\to }}$ C₂H­₄ ↑+ H₂O
• C₂H₅OH + O₂ $\underset{25-{30}^{0}C}{\overset{men giam}{\to }}$ CH₃COOH + H₂O
• CH₃OH + CO $\stackrel{t^0, xt}{\to }$ CH₃COOH
• 2CH₃OH + O₂  $\stackrel{t^0, xt}{\to }$ 2HCHO + 2H₂O
• 2C₂H₅OH $\stackrel{{140}^{0}C, H_{2}S{O}_4}{\to }$ C₂H₅OC₂H₅ + H₂O
• CH₃CH(OH)CH₃ + CuO $\stackrel{t^0}{\to }$CH₃COCH₃ + Cu ↓+ H₂O