bàn về câu nói" Sách mở ra trước mắt tôi những chân trời mới " _M.Gorki_

M. Goóc-ki - nhà văn hào Nga vĩ đại. Ôn đã từng khẳng định: “Sách mở rộng ra trước mắt tôi những chân trời mới”. Câu nói đã đem đến ý nghĩa sâu sắc cho mỗi người.

Loài người có ngôn ngữ và văn tự rồi mới có sách. Sách gắn liền với những chặng đường đi lên của nhân loại. Có sách là tấm đá với những nét khắc. Có sách được ghi trên thẻ tre, mai rùa hay da cừu. Văn minh nhân loại sáng chế ra giấy, mực về sau là máy in bằng chữ con chì, ngày nay là máy in hiện đại. Sách là kho tàng trí tuệ nhân loại, là giá trị tinh thần vô giá của loài người được tích lũy, chọn lọc, phân tích, tổng hợp và lưu trữ cho mai sau. Sách thể hiện tài năng của tác giả, cho thấy bộ mặt tinh thần, bản sắc nền văn hóa của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia. Sách có sức sống phi thường, vượt mọi giới hạn về thời gian và không gian, làm cho các dân tộc, các chủng tộc xích lại gần nhau. Sách là sản phẩm kì diệu của con người trên con đường đi tới văn minh.

Sách rất cần thiết đối với mỗi người, bởi vậy nên M. Goóc-ki mới nói rằng "sách mở rộng" trước mắt chúng ta "những chân trời mới". Sách giúp mọi người phát triển trí tuệ, nâng cao kiến thức, bồi dưỡng tâm hồn. Có sách dạy ta biết đọc, biết viết, biết tính toán. Có sách văn chương, có sách khoa học, có muôn ngàn thứ sách thể hiện trí tuệ con người. Sách giúp ta hiểu biết nhiều mặt về con người và xã hội, về lịch sử và địa lí ở mọi thời gian và không gian. Sách khoa học dạy ta mở mang trí tuệ, nâng cao tầm "khôn: để lao động, sáng tạo và phát minh. Trên con đường hiện đại hóa, công nghiệp hóa đất nước, sách khoa học kĩ thuật mở ra trước mắt thanh niên chúng ta những chân trời mới về toán học, tin học, sinh vật học, y học,... . về những kĩ thuật hiện đại. Sạch văn chương nghệ thuật hướng thiện nhân tâm, dạy cho ta biết yêu, biết ghét đúng đạo lí, bồi đắp cái đẹp, cái cao cả, nhân văn cho tâm hồn ta. Ta yêu một bài hát ru về "Công cha như núi Thái Sơn…" , ta suy ngẫm về một câu thơ Kiều "Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài", ta tự hào về tiếng nói của Nguyễn Trãi: trong "Bình Ngô đại cáo".

"Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu"

Nếu không có sách thì con người sẽ sống trong tối tăm dốt nát, chỉ là phường giá áo, túi cơm. Nói rằng " sách mở rộng" ra trước mắt chúng ta "những chân trời mới" ‐ đó là chân trời ước mơ và hy vọng. Con người đích thực là con người biết hướng về tương lai bằng niềm tin và ước mơ. Trong kháng chiến giao lao, nhân dân ta tin tưởng ngày thắng trận, xây dựng lại đất nước "Mười lần đẹp hơn". Sách giúp chúng ta tự khám phá mình, chiều sâu tâm hồn mình để tự hoàn thiện nhân cách mình. Sách là nguồn mạch cho nhân văn, cho mọi sự phát triển, tiến bộ khoa học. Nhà bác học cũng phải không ngừng học và đọc sách là vậy. Mọi phát minh khoa học đều mang tính kế thừa. Công trình nối tiếp công trình, phát minh nối tiếp phát minh. Mọi nhà khoa học trở nên vĩ đại là nhờ "đứng trên vai những người khổng lồ" như Niu‐tơn đã nói, nghĩa là nhờ sách mà thành đạt. Henry Fabre, nhà côn trùng học vĩ đại của nước Pháp trong thế kỉ XIX, trên con được đến với toán học và khoa học đã nhờ đọc sách và tự học. Ông mê toán học như mê thơ và cũng tìm thấy trong đại số, hình học nhiều cái đẹp không kém thơ. Ông bảo những con số có tài đức vạn năng, là chìa khóa mở cửa vũ trụ, là những năng lực chỉ huy không gian và thời gian ﴾dẫn theo Nguyễn Hiến Lê﴿. Đọc truyện "Bắt sấu rừng U Minh Hạ" của Sơn Nam, ta nhìn thấy, cảm thấy và yêu mến thêm Cà Mau ‐ miền đất mũi, một vùng thiên nhiên giàu tiềm năng, sông nhiều tôm cá, rừng tràm nhiều chim quý, cá sấu, rắn rùa, con người thì cần cù, dũng cảm, tài ba, trọng nghĩa khinh tài…

Sách quý như vậy nhưng sách không tự đến với con người. Chỉ khi nào con người hiếu học, yêu sách, ham mê đọc sách và có phương pháp đọc sách thì sách mới thật sự trở thành người bạn, người thầy, người hướng dẫn và sách mở rộng ra trước mắt người đọc những chân trời mới. Đọc sách để học tập điều hay lẽ phải, để học tập những kiến thức đem vận dụng vào cuộc sống thì mới có ích.

Ngoài ra, câu nói của M. Goóc-ki còn hàm chứa việc tự học. Chúng ta phải biết chọn sách để đọc. Đọc sách để giải trí đã là quý; đọc sách để tự học, tự nghiên cứu càng quý hơn. Có người đọc sách là để khoe khoang lòe đời, theo lối "ăn sống nuốt tươi", đầu óc trở thành "hòm đựng sách" mà vô dụng. Viên Mai (đời Thanh) trong cuốn "Tùy viên thi thoại" viết: "Tằm ăn lá dâu nhưng nhả tơ chứ không phải nhả ra lá dâu. Ong hút nhụy hoa mà gây thành mật chứ không phải thành nhụy hoa. Đọc sách như ăn cơm vậy, kẻ "khéo ăn" tinh thần sẽ lớn lên, kẻ "không khéo ăn" sinh ra đờm, bướu".

Độc giả phải trở thành người đồng sáng tạo với tác giả. Nghĩa là đọc sách với tinh thần chủ động, suy ngẫm nghiền ngẫm để chiếm lĩnh những kiến thức, những tư tưởng, tình cảm cao đẹp, sâu sắc hàm chứa trong sách. Nói rằng, đọc sách là để hành động, để vươn tới ánh sáng là vậy.

Các bậc vĩ nhân, danh nhân đã từng nêu cao những tấm gương về sống, làm việc, đọc sách. Vua Lê Thánh Tông, bậc minh quân đời Lê có viết:

"Trống dời canh còn đọc sách
Chiêng xế bóng chửa thôi chầu"

Đó là đọc sách để lo việc nước. Còn thi thánh Đỗ Phủ thì đọc sách không biết mệt mỏi là để sáng tác nên những thần cú, những kiệt tác văn chương:

"Độc thư phá vạn quyển
Hạ bút như hữu thần"

Tóm lại câu nói của M. Goóc-ki là một lời khuyên chí lí đối với mỗi chúng ta, nêu rõ tầm quan trọng của văn hóa đọc. Học giỏi và đọc sách, say mê đọc sách và nghiên cứu để trở thành người lao động có văn hóa, có kĩ thuật để đem tài năng góp phần xây dựng đất nước giàu đẹp, văn minh, hiện đại.