phân tích nội dung sâu sắc trong bài thơ qua nhà của nguyễn bính

     Ðương thời, đánh giá về thơ Nguyễn Bính có nhiều ý kiến rất khác nhau. Thậm chí có người còn cho rằng, thơ Nguyễn Bính chỉ để những người mộc mạc "chân quê" đọc và thưởng thức mà thôi. Nhưng thật kỳ lạ càng trải qua thời gian hơi thơ mộc mạc, quê mùa, hương đồng gió nội ấy càng ăn sâu, bám rễ trong lòng người đọc. Nhiều thế hệ người Việt Nam đã đọc, đã thuộc và say mê thơ Nguyễn Bính. Chính hơi thở quê mùa, dung dị ấy là yếu tố khẳng định vị trí Nguyễn Bính trong nền văn học Việt Nam.
      Những bài thơ tình yêu chiếm tỷ lệ khá cao trong thơ Nguyễn Bính. Nhiều bài thơ tình của ông rất nổi tiếng như: Tương tư, Mùa xuân, Người hàng xóm, Ghen...Mỗi bài thơ đều có nét đặc sắc riêng. Trong số những bài thơ tình của thi sĩ Nguyễn Bính, "Qua nhà" là bài thơ khá độc đáo. Xét về ý tứ, bố cục "Qua nhà" chia làm hai phần khá rõ: Tư tưởng tình cảm của nhân vật trữ tình "tôi" đối với cô gái thầm yêu, trộm nhớ trước và sau khi cô gái đi lấy chồng.

     Tình yêu là lĩnh vực tình cảm cực kỳ tế nhị, phức tạp và đặc biệt bậc nhất của con người. Thi sĩ đã phát hiện và bộc lộ sự tinh vi, tế nhị, đặc biệt ấy trong " Qua nhà".

      Có thể nói, khi đã thầm yêu, trộm nhớ hoặc ngầm để ý đến ai thì người đang yêu có đến hơn một nghìn cái cớ để đến với nhau. Có lúc chỉ cần nhìn thấy người thương một chút thôi, thế là thoả mãn lắm rồi. Chẳng thế mà ngày xưa để tạo điều kiện đi lại gặp gỡ Kiều, Kim Trọng đã chẳng thuê nhà trọ học ở gần nhà Kiều đó sao.

Cái ngày cô chưa có chồng
Ðường gần tôi cứ đi vòng cho xa
Lối này lắm bướm nhiều hoa
( Ði vòng để được qua nhà đấy thôi).

    Sao tác giả nói đúng tâm lý anh chàng đang yêu đến thế! Chuyện “mua đường” như vậy chỉ có trong tình yêu, chỉ có thể là việc làm của anh chàng đang yêu, chứ bình thường người ta phải chọn con đường ngắn nhất mà đi (ngôn ngữ hiện đại gọi là ”đi tắt đón đầu”).

   Nhưng đoạn thơ sau còn tài tình hơn vì nó diễn tả tâm trạng hoàn toàn ngược lại của chàng trai sau khi cô gái đã đi lấy chồng. Mọi chuyện với anh trở thành vô nghĩa.

Từ ngày em đi lấy chồng

Gớm sao có một quãng đồng mà xa

Đường làng cây bưởi không hoa

Qua bên nhà thấy bên nhà vắng teo

Lợn không nuôi ngập ao bèo

Trầu không dây chẳng thèm leo vào giàn

Giếng khơi mưa ngập nước tràn

Ba gian nhà cả ba gian nắng chiều.

    Cái tài của Nguyễn Bính là tài thể hiện hai tâm trạng khác nhau, mà tâm trạng nào cũng rất phù hợp với tâm lý con người. Chàng trai yêu đơn phương cô gái nên tìm mọi cách để có thể quan sát cô ở cự ly gần nhất. Đi đâu chàng cũng chọn con đường đi qua nhà cô gái. Nhưng khi mọi chuuyện đổi khác thì “gớm sao có một quãng đồng mà xa”.  Nguyễn Bính là nhà thơ hầu như chỉ viết về tình yêu, nhưng thơ ông mang sắc thái quê mùa, dân dã riêng biệt. Không phải ngẫu nhiên mà cùng với Xuân Diệu, ông được mệnh danh là "vua thơ tình".

    Khi chờ đợi, buồn tủi, ngóng trông người ta có cảm giác thời gian trôi đi chậm chạp như ốc, như sên. Khi vui vẻ, người ta có cảm giác thời gian vùn vụt như tên bay, đạn bắn. Ðó là thời gian tâm lý. Với "Qua nhà", Nguyễn Bính đã thể hiện thời gian tâm lý, cảnh vật tâm lý của nhân vật trữ tình thật tinh tế, sâu sắc:

Giếng thơi mùa ngập nước tràn
Ba gian là cả ba gian nắng chiều

      Bài thơ kết lại trong khung cảnh đầy hoang vu, xào xạc trống vắng đến tận đáy lòng. Tình yêu đơn phương, một phía được thể hiện trong thơ Nguyễn Bính khá nhiều. Mối tình đơn phương trong thơ Nguyễn Bính thật đáng nuối tiếc nhưng cũng đáng chia sẻ, cảm thông. Trước sau trong thơ Nguyễn Bính vẫn đầy ắp những hình ảnh thôn quê mộc mạc, chất phác. Ðó chính là chất vàng mười của tâm hồn con người. Ðó cũng chính là mảnh đất, nguồn nước nuôi dưỡng vun đắp cho cây đại thụ thơ Nguyễn Bính mãi mãi tươi xanh.