Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Chiều hôm nhớ nhà tác giả Bà Huyện Thanh Quan ( Chỉ cần lập dàn ý cho bài phân tích này)

I. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Bà Huyện Thanh Quan: Một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu của văn học trung đại Việt Nam, nổi tiếng với giọng thơ trang nhã, hoài cổ, đượm buồn.

- Giới thiệu bài thơ “Chiều hôm nhớ nhà”: Là một trong những bài thơ tiêu biểu của bà, thể hiện nỗi nhớ nhà da diết, tâm trạng cô đơn, lẻ loi của người lữ khách giữa thiên nhiên rộng lớn.

II. Thân bài

(1) Khái quát về bài thơ

- Thể loại: Thất ngôn bát cú Đường luật.

- Hoàn cảnh sáng tác: Viết trong một buổi chiều trên hành trình xa quê, thể hiện tâm trạng cô đơn, nhớ nhà của tác giả.

- Giá trị nội dung: Bài thơ vừa khắc họa bức tranh thiên nhiên buổi chiều tà, vừa bộc lộ tâm trạng buồn man mác, nhớ quê hương da diết của người xa xứ.

- Giá trị nghệ thuật: Ngôn từ trang nhã, hình ảnh gợi cảm, sử dụng nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc.

(2) Phân tích chi tiết bài thơ

- Hai câu đề: Không gian rộng lớn, thời gian gợi buồn

Chiều trời bảng lảng bóng hoàng hôn,

Tiếng ốc xa đưa vẳng trống đồn

+ “Trời chiều” và “bóng hoàng hôn”: Thời điểm giao thoa giữa ngày và đêm, gợi nỗi buồn, sự cô đơn, lẻ loi.

+ “Bảng lảng”: Từ láy giàu tính tượng hình, diễn tả trạng thái mờ ảo, nhập nhòe của cảnh vật.

+ Âm thanh trong không gian: Tiếng ốc (kèn) và tiếng trống dồn tạo nên sự đối lập giữa xa và gần, gợi cảm giác xa xôi, vời vợi, làm nỗi nhớ nhà càng thêm da diết.

- Hai câu thực: Cảnh vật hiu quạnh, cô đơn

"Gác mái, ngư ông về viễn phố,

Gõ sừng, mục tử lại cô thôn".

Hình ảnh con người trong bức tranh chiều tà:

+ Ngư ông gác mái chèo: Gợi hình ảnh người dân chài nghỉ ngơi sau một ngày làm việc, tạo cảm giác bình dị.

+ Mục tử (người chăn trâu) gõ sừng: Tiếng gõ sừng thay cho tiếng sáo, gợi sự lặng lẽ, đơn côi.

+ Hai câu thơ sử dụng thủ pháp tả cảnh ngụ tình: Cảnh thiên nhiên tuy có người nhưng vẫn tĩnh lặng, hiu quạnh, phản ánh tâm trạng cô đơn của tác giả.

- Hai câu luận: Không gian núi non hoang vắng

"Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi,

Dặm liễu sương sa khách bước dồn".

+ “Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi”: Hình ảnh cánh chim mệt mỏi trong chiều muộn gợi lên sự xa xôi, cô độc.

+ “Dặm liễu sương sa khách bước dồn”:

+ Cây liễu thường gợi buồn, kết hợp với sương sa tạo nên khung cảnh nhạt nhòa, lạnh lẽo.

+ “Khách bước dồn”: Hình ảnh người lữ khách vội vã bước đi trong sương chiều, như muốn nhanh chóng trở về nhà nhưng vẫn xa vời vợi.

=> Hai câu thơ thể hiện tâm trạng mệt mỏi, nỗi cô đơn và nỗi nhớ nhà tha thiết của tác giả.

- Hai câu kết: Nỗi nhớ nhà da diết

"Kẻ chốn Chương Đài, người lữ thứ,

Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn".

+ “Kẻ chốn Chương Đài”: Nhắc đến điển tích về người con gái đợi chờ người yêu, gợi cảm giác chờ mong, xa cách.

+ “Người lữ thứ”: Chỉ tác giả – người xa quê, cô đơn trên hành trình phiêu bạt.

+ “Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn”: Câu hỏi tu từ diễn tả sự cô đơn tột cùng, không có ai để sẻ chia tâm tư, nỗi nhớ quê hương càng thêm sâu đậm.

=> Kết luận: Hai câu thơ kết đọng lại nỗi buồn xa xứ, nhớ nhà da diết, đồng thời thể hiện tâm trạng chung của nhiều người xa quê thời bấy giờ.

III. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị nội dung: Bài thơ vừa vẽ nên một bức tranh thiên nhiên buổi chiều buồn, vừa thể hiện nỗi nhớ nhà, nỗi cô đơn của người lữ khách xa quê.

- Giá trị nghệ thuật: Sử dụng hình ảnh giàu tính biểu cảm, nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc, kết hợp điển tích điển cố.

- Ý nghĩa thời đại: Dù được sáng tác từ thế kỷ XIX, nhưng bài thơ vẫn mang giá trị sâu sắc về tâm trạng hoài cổ, nỗi nhớ nhà mà ai cũng có thể đồng cảm.