phân tích bài thơ "xuân nhật yết chiêu lăng"

Trần Nhân Tông (tức Trần Khâm 1258 - 1308) là một vị vua yêu nước và anh hùng, một nhà thơ, nhà văn hóa lớn của đất nước ta. Ông còn sáng lập ra dòng Thiền Trúc lâm ở Việt Nam. Trần Nhân Tông có nhiều bài thơ viết trong ngày xuân: Xuân nhật yết Chiêu Lăng, Xuân hiểu, Xuân cảnh, Xuân vãn… Trong lịch sử dựng nước và giữ nước lâu dài và oanh liệt của dân tộc ta, mãi mãi sáng ngời hào khí Đông A. Trong Hán tự, chữ Đông và bộ A là chiết tự chữ Trần. Hào khí Đông A là hào khí của quân dân ta đời Trần. Hào khí đó thấm nhập cả trong thơ xuân của vua Trần Nhân Tông, tiêu biểu ở bài Xuân nhật yết Chiêu Lăng: Tì hổ thiên muôn túc, Y quan thất phẩm thông. Bạch đầu quân sĩ tại, Vãng vãng thuyết Nguyên Phong. (Ngày xuân thăm Chiêu Lăng Quân thị vệ như hùm gấu, trước nghìn cửa đứng nghiêm túc, Áo mũ các quan đủ cả bảy phẩm. Người lính già đầu bạc, Thường kể lại chuyện đời Nguyên Phong). Chiêu Lăng là lăng vua Trần Thái Tông, vị vua đầu tiên của nhà Trần. Nhà vua đã lãnh đạo quân dân ta đương thời đánh bại cuộc xâm lược lần thứ nhất của quân Nguyên Mông (năm 1257) và có công trên nhiều lĩnh vực để bảo tồn và phát triển văn hóa Việt Nam. Bài thơ không lấy cảm hứng từ thiên nhiên trong mùa xuân - mùa đẹp nhất trong năm - mà lấy cảm hứng từ một việc làm có ý nghĩa long trọng của người đứng đầu triều đình là bái yếu lăng mộ tiền nhân trong dịp mùa xuân. Lăng mộ thường gợi cho người ta những ý tưởng và cảm xúc về quá khứ và về cõi chết, vì thế thường có vẻ lạnh lẽo. Những điều đó hầu như không thấy ở đây. Sự oai nghiêm của quân thị vệ hòa điệu với sự rộn ràng của đông đảo các quan văn võ theo hầu nhà vua (những điều này là tất yếu, trong các hoạt động tương tự đều có). Năm Nguyên Phong thứ 7 (1258) quân dân ta chiến thắng giặc Nguyên lần thứ nhất. Niềm tự hào về võ công oanh liệt bảo vệ Tổ quốc đã thấm nhập đến cả người lính già, trở thành sức mạnh thường trực, khiến cho chuyện nhiều năm trước mà như thời sự. Cả bài thơ chỉ có một chữ xuân ở nhan đề nhưng cảm giác về sự sống nồng ấm thấm đượm toàn bài nhờ sự hòa hợp: hòa hợp giữa đất trời và lòng người, hòa hợp giữa những người ở các giai tầng rất khác nhau trong niềm tự hào về quá khứ giữ nước oanh liệt và niềm kỳ vọng về tương lai tốt đẹp.