Hãy phân tích nghệ thuật, kể chuyển của Nguyễn Công Hoan qua Truyện kể " Người Ngựa - Ngựa Người

Từ khi xuất hiện trên văn đàn tới nay, truyện ngắn trào phúng Nguyễn Công Hoan vẫn khẳng định được vị thế vững chắc trong mạch nguồn văn học dân tộc, qua sự sàng lọc khắc nghiệt của thời gian. Truyện ngắn trào phúng của ông được tái bản nhiều lần, tiếng cười khỏe khoắn, bộc trực, đượm tình người của ông vẫn luôn vang lên trong những thời khắc có ý nghĩa của cuộc sống qua sự dàn dựng và biểu diễn của các nghệ sĩ sân khấu nổi tiếng. Sức hấp dẫn đặc biệt có được bởi ý nghĩa xã hội, giá trị nhân văn được chuyển tải qua tác phẩm và thế giới nhân vật độc đáo, sinh động của ông. Người đọc có thể nhìn thấy rõ qua Người ngựa - ngựa người.

Thông thường vào đêm 30 Tết hầu hết tất cả chúng ta dù bận rộn như thế nào cũng đều tranh thủ thời gian ở cạnh gia đình, để cùng nhau đón thời khắc ý nghĩa nhất trong năm đó là giao thừa thế nhưng anh phu xe trong Người ngựa ngựa người thì không được may mắn như vậy. Mở đầu truyện Nguyễn Công Hoan đã miêu tả hình ảnh anh phu xe rất kham khổ khi 30 Tết rồi vẫn phải vất vả đi tìm khách.

“Đố ai biết anh phu xe lững thững dắt cái xe không ở đàng ngã tư đầu phố kia, đi như thế từ bao giờ đấy? Trông anh ấy có vẻ “đói” khách lắm. Có lẽ thế thật. Vì ai lại tám giờ tối ba mươi Tết rồi, còn lang thang phố nọ sang phố kia thế? Mà hàng phố, nhà nào nhà nấy đóng cửa cả rồi, còn mấy ai ra ngoài đường làm gì, mà còn hòng một ‘cuốc’ tất niên?”

Sự lam lũ của người dân lao động được Nguyễn Công Hoan thể hiện rõ qua tác phẩm Người ngựa ngựa người. Anh phu xe cố thuê xe để kéo trong ngày ba mươi Tết vậy mà cả một ngày trời mời khách chẳng ai đi khiến anh buồn bã vô cùng. Lúc tuyệt vọng nhất tưởng chừng may mắn không mỉm cười với mình thì anh bất ngờ có khách. Vị khách mặc đồ sang trọng nhìn là biết người có tiền thế nhưng chưa kịp vui vẻ được bao lâu vị khách này lại mặc cả giá với anh phu xe.

Tiếng pháo chào xuân nối đuôi nhau đùng đùng toạch toạch... một cái kết đau buồn khiến người đọc thương cho số phận của anh phu xe. Cái nghèo khiến con người ta rơi vào những hoàn cảnh khổ sở đau thương nhất. Cái nghèo đẩy con người ta vào hoàn cảnh tội nghiệp.
Lối kể chuyện của Nguyễn Công Hoan luôn vô cùng chân thật, không cầu kỳ hoa mỹ thế nhưng mang lại cho độc giả nhiều góc nhìn khác nhau. Sự chân thật và tái hiện lại hiện thực chính là sở trưởng của Nguyễn Công Hoan, trong Người ngựa ngựa người tác giả phê phán xã hội xưa với những hạch sách khiến cho người dân nghèo đã khổ nay còn khổ trăm bề.

Nếu như, diện mạo nhân vật của Nguyễn Công Hoan phù hợp với tính cách, bản chất thì hành động, cử chỉ của nhân vật làm lộn trái, phơi bày bản chất nhân vật. Mỗi nhân vật của ông đều phơi bày những hành động thể hiện xung đột thảm hại có tính chất phổ biến giữa bản chất, tính cách với địa vị, thân phận xã hội của con người. Đó là những hành động giàu kịch tính, luôn tạo được sự bất ngờ – một yếu tố quan trọng trong cách xây dựng truyện trào phúng. Để tạo được cái hồn trong tác phẩm, Nguyễn Công Hoan sử dụng biện pháp tương phản và tăng cấp trong việc miêu tả hành động của nhân vật. Một gái làm tiền với cách ăn mặc sang trọng mà phải nhảy tọt xuống đất khi anh phu xe đòi hai hào rưỡi. Và khi lộ rõ chân tướng đã phải lừa anh phu xe trốn mất để lại sự choáng váng, thất vọng của con “ ngựa người” đó. Mỗi một nhân vật đều tự bộc lộ mình bằng hành động. Ta thấy xót thương cho sự bất hạnh của người phu xe đã bị lừa mất tiền công và hai hào bởi con “người ngựa”, nhưng cũng thấy được sự ranh ma, khôn lỏi trong con “ngựa người” đó qua hành động chỉ chạy “dưỡng lão” thôi, đít nhổm mạnh mà chân bước ngắn.

Nguyễn Công Hoan không chỉ mang đến cho người đọc tiếng cười mà thông qua tiếng cười ấy ông còn đả kích xã hội phong kiến lỗi thời, lạc hậu đã khiến cho người dân rơi vào cảnh không biết nên làm gì để có được cuộc sống tốt hơn. Cái nghèo cứ đeo bám lấy họ không ngưng ngày nào. Thương thay số phận người dân bị đối xử bất công ở xã hội lúc bấy giờ.

 Đọc “Người ngựa ngựa người ” chúng ta lại đồng cảm với số phận của những người nghèo, các ngày lễ tết ai cũng mong muốn được ở gần người thân của mình vậy mà anh phu xe trong chuyện phải hy sinh cả ngày giao thừa của mình để đi kiếm thêm tiền về lo cho vợ con ở nhà. Khi tiếng pháo hoa nổ đùng đoàn trên bầu trời, người người nhà nhà đang vui vẻ khi được đón giao thừa cạnh gia đình thì anh phu xe lủi thủi một mình, cái nghèo khiến anh không thể thực hiện được những mong muốn tưởng chừng như rất đơn giản.