“Không! Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn, hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác. Tôi ở nhà Binh Tư về được một lúc lâu thì thấy những tiếng nhốn nháo ở bên nhà Lão Hạc. Tôi mải mốt c...

Đoạn văn trên là lời nói của ông giáo. Ông giáo nói những lời này sau khi chứng kiến cái chết đau đớn, dữ dội của Lão Hạc. Khi ông giáo nói: “Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn, hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác”, ông đang thể hiện sự thấu hiểu về bi kịch của cuộc sống dưới thời Pháp thuộc, khi nhân dân phải làm thân trâu ngựa, bị áp bức, bị bóc lột nặng nề. Đặc biệt, ông giáo nhận ra tấm lòng, nhân cách cao đẹp của Lão Hạc vẫn vẹn nguyên, không thể bị xói mòn trước thực trạng xã hội đầy những dối trá, lừa lọc.

Nghệ thuật chính của đoạn văn là miêu tả và tâm lý nhân vật. Tác giả đã miêu tả một cách sinh động, chân thực cảnh Lão Hạc chết trong cảnh đau đớn, dữ dội. Đồng thời, qua lời nói của ông giáo, tác giả cũng tái hiện được tâm lý của ông giáo khi chứng kiến cái chết của Lão Hạc, qua đó thể hiện sự thấu hiểu sâu sắc về cuộc sống và con người. Tác dụng của nghệ thuật này là giúp người đọc cảm nhận được sự thật phũ phàng, khốc liệt của cuộc sống dưới thời Pháp thuộc, đồng thời cũng thấy được tấm lòng, nhân cách cao đẹp của Lão Hạc và ông giáo.