16/02/2024

16/02/2024
16/02/2024
Từ xưa đến nay, từ cổ chí kim, đông sang tây, thơ không chỉ là sự lặng giữa các từ” mà là tiếng nói của tâm hồn hơn và nhịp thở con tim… Thơ làm lay động triệu triệu trái tim con người, giúp nhận loại sống phong phú và tinh tế hơn. Có thể sức mạnh ấy của thơ ca đã được khởi nguyên từ vấn đề đặt ra trong ý kiến sau: “Thơ ca bắt rễ từ lòng người, nở hoa nơi từ ngữ”.
Nguyễn Văn Thạc cũng đã nói: “bắt đầu từ cuộc sống, từ đó sẽ nảy ra thơ”. Hiện thực cuộc sống muôn hình vạn trạng đã tác động vào giác quan của người nghệ sĩ, khiển họ phấn khích, buồn, đau, hờn giận, căm tủi… và thơ ra đời. Họ đã chọn cây đàn thi ca kì diệu để tấu lên khúc nhạc lòng với bao bao trăn trở, day dứt của minh. Bi-bơ-lây từng khẳng định: “Thơ là thư kí trung thành của trái tim”.
Đó chính là đặc trưng của thơ, bắt nguồn và đơm hoa kết trái từ cảm xúc, tình cảm con người. Làm sao có thể đến với thơ, khi con tim chai cứng, không hồn, khi trái tim không đập những nhịp đập với đồng loại, khi đôi mắt, đôi tai không lắng nghe những thanh âm của cuộc sống dội vào. Song song với cảm xúc mãnh liệt, cháy bỗng, nhà thơ phải có trong mình một tài năng văn chương để có thể giãi bày qua từ ngữ.
Nhà thơ với chất liệu từ ngữ trong tay phải viết nên tác phẩm văn chương có sức làm rung động trái tim người đọc. Ngôn ngữ thi ca phải như muối từ biển, một thứ kim loại không lẫn tạp chất thì mới có thể thể hiện trọn vẹn cảm xúc thăng hoa của người nghệ sĩ. Hành động sáng tạo trong thơ ca là một sự giải toả những cảm xúc tràn đầy trong tâm hồn nhà thơ. Lí Bạch cũng đã nói: “Trong thơ, tình là gốc, lời là ngọn ”. Vì vậy nhà văn không chỉ có một trái tim mẫn cảm, sống sâu với cuộc đời mà còn phải có một tài năng văn chương tuyệt vời.
“Thơ ca bắt rễ ở lòng người”, ý thơ, hình thơ trải qua sự thanh lọc của tâm hồn người nghệ sĩ, thơ “nở hoa nơi từ ngữ”. Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ ta lại thấy được cả sự say mê, ngất ngây của Thanh Hải trước cảnh đất trời vào xuân. Thiên nhiên đẹp tuyệt diệu đã chấp cánh cho tâm hồn thi nhân bay cao, ông như chìm trong men say nồng nàn của xuân:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời?
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Cử chỉ “Tôi đưa tay tôi hứng” thể hiện sự nâng niu, trân trọng của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc với xuân với cảm xúc say sưa, xốn xang, rạo rực. Nhà thơ như muốn ôm trọn vào lòng tất cả sức sống của mùa xuân, của cuộc đời. Cả một bức tranh xuân như dệt bằng tơ lụa vời từng đường nét sống động hiện lên dưới ngòi bút tài hoa của nhà thơ. Bức tranh xuân ấy có sự mềm mại duyên dáng của dòng sông Hương hiền hòa, sự dịu dàng của sắc tím biếc của bông hoa vươn minh bung nở giữa dòng, có tiếng hót chim chiền chiên vang tận trời xanh. Đã thế màu sắc còn vô cùng hài hòa tươi tắn. Giữa khung cảnh bao la thoáng đãng, vang lên tiếng chim đã làm nhà thơ thăng hoa xúc cảm, nhà thơ cất lên tiếng gọi đầy thiết tha:
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời?
Từ cái niềm cảm xúc ấy nhà thơ đã có một sáng tạo thật độc đáo: “Từng giọt long lanh rơi. Tôi đưa tay tôi hứng”. Âm thanh vốn là vô hình nay đã kết tinh lại thành từng giọt óng ánh, long lanh sắc màu để nhà thơ đưa tay hứng lấy. Hành động hứng lấy đã cho thấy tình yêu tha thiết của nhà thơ giành cho thiên nhiên, cho quê hương xứ Huế mộng mơ. Những vần thơ chứa chan xúc cảm, mang hơi thở của mùa xuân đất trời chỉ có thể bắt nguồn từ một tâm hồn nghệ sĩ, từ một kĩ sư ngôn từ điêu luyện. Nhưng khi tác phẩm ra đời, nó không còn là của riêng tác giả nữa, nó được người đọc thấu hiểu, chia sẻ, đồng điệu. Lúc này mỗi bài thơ trở thành cầu nối giữa thi nhân và độc giả. Nó không còn nằm im trên trang giấy mà đi vào lòng – người đọc, đốt lên ngọn lửa nồng đượm, hình thành trong mỗi người những suy nghĩ, lẽ sống và khơi gợi để ta sống tốt hơn.
Nhận định trên đã đề cập đến đặc trưng của thơ ca “bắt rễ ở lòng người” và “nở hoa nơi từ ngữ”. Và cũng đề ra nhiệm vụ đối với người nghệ sĩ: Phải sống sâu với đời, phải trầm vào ngòi bút của bản thân vào bể khổ cuộc đời, cho con tim rung lên trước những nỗi đau của con người…, và nhiêu đó thôi chưa đủ. Xuân Diệu tưng nói: “Một bài thơ hay là phải hay cả hồn lẫn xác”.
Nhà thơ là người phát ngôn, người đặt tên, người đại diện cái đẹp. Không phải chỉ có cảm xúc thăng hoa, từ ngữ phong phú mà người nghệ sĩ phải có riêng cho mình một phong cách. Tức là phải sáng tạo, không rập khuôn, sáo mòn, phải “khơi những gì chim ai khơi, sáng tạo những gì chưa có” (Nam Cao). Có thể tác phẩm ấy mới đi sâu vào quần chúng nhân dân, neo đậu lại lòng người “một thứ ánh sáng riêng không bao giờ nhòa” nếu không thì sẽ bị đào thải, hoa chăng chỉ tồn tại ở mỗi người.
“Thơ ca bắt rễ ở lòng người, nở hoa nơi từ ngữ”. Nhận định đã nêu bật đặc trưng của thơ, thơ bắt nguồn từ đâu và được truyền tải đến người đọc bằng phương tiện gì. Muốn làm được bài thơ hay, nhà thơ phải có cả “tâm” làm “tài”, phải biết khóc trong lúc vui, đau buồn, khi vui sướng có thể sinh ra những tác phẩm lắng đọng cùng cuộc sống. “Thơ ca bắt rễ từ lòng người, nở hoa nơi từ ngữ”, hơn thế, thơ ca phải bắt rễ vào và nở hoa trong lòng người đọc để đi trọn hành trình tận hiến của mình.
Nếu bạn muốn hỏi bài tập
Các câu hỏi của bạn luôn được giải đáp dưới 10 phút
CÂU HỎI LIÊN QUAN
Top thành viên trả lời