Đọc truyện ngắn Nghèo của nhà văn Nam Cao và thực hiện các yêu cầu: 1. Nội dung chính của tác phẩm là gì? (Tóm lược ngắn gọn) 2. Nội dung của truyện viết về đề tài gì? thể hiện chủ đề gì? Sự việ...

1. Nội dung chính của tác phẩm (Tóm lược ngắn gọn):

Truyện "Nghèo" xoay quanh bi kịch của gia đình anh chị Đĩ Chuột, những người nông dân lao động nghèo khổ. Họ phải đối mặt với cái đói triền miên, bệnh tật, nợ nần. Trong cảnh cùng cực, khi đứa con trai bé bỏng liên tục đòi ăn, chị Đĩ Chuột phải lấy cám nấu thành cháo để lừa con, dành phần cơm ít ỏi cho chồng đang ốm nặng. Người cha, vì thương vợ con, vì cảm thấy mình là gánh nặng, đã có ý định tự tử nhưng bị bà Huyện cản lại. Câu chuyện phơi bày cái nghèo đói, sự bế tắc và tuyệt vọng của thân phận người nông dân trước xã hội tàn khốc.

2. Nội dung của truyện viết về đề tài gì? Thể hiện chủ đề gì? Sự việc, chi tiết nào trong tác phẩm thể hiện cho chủ đề đó?

Đề tài: Truyện "Nghèo" viết về cuộc sống khốn khổ, cùng cực của người nông dân Việt Nam trong xã hội phong kiến trước Cách mạng tháng Tám.

Chủ đề:

• Bi kịch của cái đói, cái nghèo: Tác phẩm thể hiện nỗi khổ của con người khi bị cái đói, cái nghèo bủa vây, chi phối mọi mặt đời sống, từ vật chất đến tinh thần.
• Tố cáo xã hội bất công, tàn bạo: Nam Cao lên án xã hội đã đẩy người nông dân vào cảnh lầm than, bế tắc, nơi mà miếng ăn là thứ xa xỉ và con người bị tước đoạt quyền sống.
• Khắc họa vẻ đẹp phẩm chất và tình yêu thương con người trong hoàn cảnh khốn cùng: Dù trong cảnh nghèo đói, các nhân vật vẫn thể hiện những phẩm chất đáng quý như tình mẫu tử, tình vợ chồng, sự hy sinh, nhường nhịn.

Sự việc, chi tiết thể hiện chủ đề:

• Chủ đề bi kịch của cái đói, cái nghèo:
  • Lời than thở của đứa con: "Bu ơi con đói..." lặp đi lặp lại, thể hiện sự đói khát dai dẳng.
  • Cảnh ăn cháo cám: "Hai mắt lóng lánh đổ dồn cả vào mấy bát chè màu nâu đục, khói bốc lên nghi ngút", "Mồm nó nuốt nước bọt ừng ực", "há hốc mồm ra như con chim đợi mẹ mớm mồi". Những chi tiết này khắc họa sự thèm khát miếng ăn đến cháy bỏng của đứa trẻ.
  • Việc chị Đĩ Chuột lấy cám lừa con và dành phần cơm cho chồng: Thể hiện sự hy sinh, nhường nhịn, sự thắt ruột vì miếng ăn.
  • Ý định tự tử của anh Đĩ Chuột: Là đỉnh điểm của sự bế tắc, tuyệt vọng khi không thể lo cho vợ con.
• Chủ đề tố cáo xã hội bất công:
  • Sự hiện diện của bà Huyện (người cho vay nặng lãi) và hành động "đào mả" đe dọa gia đình anh Chuột càng làm rõ nét sự bóc lột, tàn nhẫn của xã hội phong kiến.
  • Cái nghèo, cái đói là hệ quả trực tiếp của chế độ áp bức, bóc lột, sưu cao thuế nặng.
• Chủ đề khắc họa vẻ đẹp phẩm chất và tình yêu thương:
  • Tình yêu thương của người mẹ: Chị Đĩ Chuột dù đau khổ, nghèo đói vẫn cố gắng lo cho con, che giấu sự thật về bữa ăn, thể hiện tình mẫu tử sâu nặng.
  • Tình yêu thương của người cha: Anh Đĩ Chuột thương vợ con, cảm thấy mình là gánh nặng, muốn chết để giải thoát cho gia đình.
  • Sự quan tâm, yêu thương giữa các thành viên trong gia đình, dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất.

3. Truyện sử dụng những hình thức nghệ thuật đặc sắc nào? Tác dụng của những hình thức nghệ thuật ấy trong việc thể hiện nội dung của truyện?

Nghệ thuật miêu tả và phân tích tâm lý nhân vật tinh tế, sắc sảo: Nam Cao đi sâu vào khắc họa nội tâm, cảm xúc của nhân vật.

• Ví dụ: Miêu tả ánh mắt, hành động của đứa trẻ khi thèm ăn ("hai mắt lóng lánh đổ dồn cả vào mấy bát chè", "mồm nó nuốt nước bọt ừng ực"), sự xót xa, bất lực của người mẹ ("Chị Đĩ Chuột thương hại dịu dàng bảo: Con chạy ra vườn xem chị Gái làm cỏ, lúc nào chè chín bu gọi về ăn.. chóng ngoan rồi bị thương", "Chị lấy tay áo lau nước mắt không cầm nổi đã trào ra hai má hõm xanh bủng như con người ngã nước").
• Tác dụng: Giúp người đọc cảm nhận sâu sắc nỗi đau, sự giằng xé nội tâm của nhân vật, làm cho câu chuyện trở nên chân thực, ám ảnh và lay động.

Ngôn ngữ chân thực, giàu sức gợi, mang đậm màu sắc hiện thực: Nam Cao sử dụng ngôn ngữ gần gũi, mộc mạc, đôi khi là cả những từ ngữ thô ráp để phản ánh chân thực cuộc sống, lời ăn tiếng nói của người nông dân.

• Ví dụ: "Bu ơi con đói", "chè chín", "cám", "cháo cám", "chị Đĩ Chuột", "bà Huyện".
• Tác dụng: Tạo nên không khí chân thực của câu chuyện, giúp người đọc hình dung rõ nét về hoàn cảnh sống và tâm trạng của nhân vật.

Cốt truyện giản dị, tập trung vào một tình huống éo le: Truyện không có nhiều tình tiết phức tạp, mà tập trung vào một lát cắt điển hình về cái đói, cái nghèo của gia đình anh Đĩ Chuột.

• Tác dụng: Làm nổi bật chủ đề chính của tác phẩm, tạo chiều sâu cho câu chuyện và tăng tính ám ảnh, lay động của bi kịch.

Giọng văn vừa chân thực, khách quan, vừa chứa đựng sự xót thương, cảm thông: Nam Cao miêu tả hiện thực một cách chân thực nhưng không lạnh lùng, mà luôn ẩn chứa sự đồng cảm sâu sắc với nỗi khổ của nhân vật. Đôi khi có cả sự chua chát, mỉa mai để tố cáo xã hội.

• Tác dụng: Tạo nên sự gắn kết tình cảm giữa tác giả và người đọc, làm cho tác phẩm có sức lay động mạnh mẽ.